Aİ ölkələri Rusiyaya qarşı 14-cü sanksiyalar paketi çərçivəsində Rusiyanın maye qazının (LNG) təkrar ixracına qoyulan qadağanı müzakirə edirlər. Bu, tam qadağa olmasa da, Avropanın ilk dəfə olaraq Rusiyanın LNG-yə qarşı konkret addım atması olacaq.

Bu barədə Qaynarinfo "Bloomberg”ə istinadən xəbər verir.

Rusiya istehsalçısı "Novatek”, Arktika yanacağını buzqıran sinifli gəmilərdən adi tankerlərə köçürmək üçün Aİ-nin limanlarından istifadə edir. Ona limanlara girişin qadağan edildiyi yüklərin Avropaya çatmasına mane olmasa da (burada Rusiyadan LNG idxalı əslində müharibədən sonra artıb), Asiya ölkələrinə göndərilməsini çətinləşdirəcək.

Konkret nələr sanksiyaya məruz qalacaq?

Nəqliyyat xərclərini optimallaşdırmaq üçün "Novatek”in rəhbərlik etdiyi "Yamal LNG” Arktik layihəsi yükləri 15 buzqıran sinifli gəmidən adi tankerlərə köçürmək üçün Belçikanın Zeebruqqe və Fransanın Montuar limanlarından istifadə edir. Adətən, gələn buzqıran gəmisi terminalda boşaldılır və standart LNG tankeri təxminən eyni vaxtda yüklənir. Qadağaya əsasən, bu, artıq mümkün olmayacaq.

"Yamal LNG” üçün dayanmalar çox vacibdir, çünki belə olan halda yüksək ixtisaslaşmış gəmilərin adi gəmilər üçün şərtlərin çox sərt olduğu Arktika zavoduna qayıtmasına imkan yaradır. Gəmi izləmə məlumatları göstərir ki, bəzi aylarda Avropada səkkizə qədər Rusiya yükü daşınır, baxmayaraq ki, bu rəqəm yay və payızda dəyişir və əhəmiyyətli dərəcədə azalır. Belə ki, belə aylarda Arktikadan keçən Şimal Dəniz Marşrutunda buz daha azdır və Çinə daha sürətli çıxış təmin edilir.

Məsləhətçi "Energy Aspects Ltd” şirkətinin məlumatına görə, keçən il Rusiya LNG-nin Aİ-yə idxalı 14,4 milyon ton təşkil edib. Yanacağın köçürülmə yerlərinə tədarük 2 milyon ton təşkil edib. Ehtimal edilən senari odur ki, qadağa bu əlavə həcmlərin Rusiya LNG-nin artıq təxminən 13% paya malik olduğu blokda qalması ilə nəticələnəcək.

Rusiyada LNG istehsalı təsirlənəcəkmi?

Sanksiyalar Rusiya üçün gəmiçilik logistikasını daha da çətinləşdirəcək və ixtisaslaşmış gəmiləri daha uzun marşrutlar üzrə hərəkət etməyə məcbur edəcək. Yəmən husilərinin hücumlarından sonra qlobal daşıma artıq Qırmızı dənizdən yan qaçır və gəmiləri Afrika ətrafında hərəkət etməyə məcbur edir. "Energy Aspect”ə görə, LNG yüklərinin Yamaldan birbaşa Asiyaya çatdırılması yük və logistika xərclərinin artmasına, eləcə də buzqıran gəmilərdə qalma müddətinin artmasına səbəb olacaq.

Rusiyanın bəzi alternativləri var: o, gəmiləri azad etmək üçün istifadə edə biləcəyi şimaldakı Murmansk şəhəri yaxınlığında gəmidən-gəmiyə köçürmələr həyata keçirir. O, həmçinin buzların əridiyi və müxtəlif gəmilərin zavoda çata bildiyi yay aylarında Şimal Dəniz Marşrutundan istifadə edə bilər.

Alternativ tədarük mexanizmləri uğursuz olarsa, Rusiyanın LNG ixracı azala bilər. Lakin ölkə Qərbin neftə tətbiq etdiyi sanksiyalardan yan keçməkdə böyük səylər nümayiş etdirib.

Qadağa Asiya müştəriləri üçün nə demək olacaq?

"Energy Aspect”ə görə, qazın qiyməti Asiya alıcıları üçün azala və ya yükdaşıma xərclərinin artması səbəbindən bahalaşa bilər.

Ən pis senaridə "Novatek” logistikanı dəyişə bilməsə və Rusiya LNG-nin ixracı dayandırılsa, Avropa Rusiya ilə Çin arasında bağlanmış ildə 3 milyon ton tədarük müqaviləsinin ləğvinə səbəb olacaq.

Şimal Dəniz Marşrutunun və ya Murmansk daşınmasının istifadəsi də buz şəraitindən asılı olacaq ki, bu da tədarükün hər təqvim ilinin ikinci yarısında Asiyaya ötürülməsinə səbəb olacaq.

Xatırladaq ki, Rusiyanın Ukraynaya təcavüzü başlayandan Avropa və onun müttəfiqləri öz vətəndaşları üçün daha yüksək enerji xərcləri yaratmadan Moskvanın qalıq yanacaq gəlirlərini məhdudlaşdırmağın yollarını axtarırlar.

Avropanın enerji məsələləri üzrə komissarı Kadri Simsonun dediyi kimi, Rusiyanın LNG-yə qarşı sanksiyalar təklifi diqqətlə hazırlanıb. Onun sözlərinə görə, Avropa Komissiyası heç vaxt Aİ-yə vurduğu zərərin Rusiya iqtisadiyyatına mənfi təsirindən çox olacaq sanksiyalar təklif etməyəcək.

Nizami Bağırov