Azərbaycanda neçə nəfər Bəhai dininə sitayiş edir? (MÜSAHİBƏ)

 

- Maarifçiliyə, təhsilə əhəmiyyət verdiyini deyən bəhailər cəmiyyətə hansı formada tövhə vermək niyyətindədirlər?

- Bəhai Dini İcmasının əsas hədəfi maarifçilik, xüsusən də uşaq və yeniyetmələrin təlim-tərbiyəsi, onların intellektual və mənəvi inkişafıdır. İcmanın təlim mərkəzlərində 5-10 yaşlı azyaşlılar üçün "Uşaq əxlaq dərsləri”, 11-14 yaşlı yeniyetmələr üçün isə "Yeniyetmələrin intelektual və mənəvi gücləndirilməsi" adlı dərslər təşkil edilir. Dərslər 17-25 yaşlı gənclər tərəfindən deyilir. Gənc müəllimlər təlimlərə start verməzdən əvvəl xüsusi kurslar keçirlər. Təlimlərimiz həftənin şənbə və bazar günü təşkil edilir. Bunlar dini dərslər deyil, cəmiyyətə xidmətin bir formasıdır və gənc nəsildə səxavət, mərhəmət, şəfqət, vətənə təmənnasız xidmət kimi mənəvi keyfiyyətlərin inkişafına xidmət edir. Çalışırıq ki, Azərbaycan cəmiyyətində yeniyetmələrin təlim-tərbiyəsində mövcud olan boşluqları dolduraq. Bəhai dini təliminə görə insanlığa və yaşadığın cəmiyyətə xidmət Allaha ibadətdir.

- Yetkinlik yaşına çatmayan şəxslər də dini icmanı ziyarətə gəlirlər?

- Bəhai icmasının təşkil etdiyi təlim-tərbiyə proqramları dinindən və millətindən asılı olmayaraq hamının üzünə açıqdır. Bəhai olmayan yeniyetmələr və uşaqlar da valideynlərinin razılığı ilə təlim-tərbiyə proqramlarında iştirak edə bilərlər. Valideynlərlə təşkil edilən seminarlar da uşaq tərbiyəsində onlara müəyyən istiqamətlər verir.

- Ölkəmizdə bəhailərin sayı nə qədərdir?

- Dəqiq məlumatımız yoxdur. Güman edirik ki, Azərbaycanda təxminən 2 min bəhai var. Təbliğatımız sosial mediada, kitab çapı, saytlar vasitəsilə həyata keçirilir. İnsanlar məqsədimizdəki təmizliyi görəndən sonra bizə birmənalı münasibəti kənara qoyurlar. Ədalət, səxavət anlayışı, əməkdaşlıq, konflikt əvəzinə birgə fəaliyyət, cəmiyyətə xidmət ideyalarımızın əsasını təşkil edir.

- Bəhailər keçmişdə və indi hansı təqiblərlə üzləşiblər?

- Sovet dövründə digər dinlər kimi bu dini icmanın nümayəndələri də təqiblərə məruz qalıb. 1937-ci ildə 38 nəfər bəhai güllələnib, bir qismi sürgündə ölüb. Yüzlərlə ailə Azərbaycandan sürgün olunub. Sovet İttifaqı dağılandan sonra rəsmi qeydiyyatdan keçmişik. Azərbaycan dövləti bizə müsbət münasibət göstərir, hüquqlarımızı qoruyur, fəaliyyətimizə etiraz etmir, pozitiv yanaşır. İşlərimiz dövlət tərəfindən müsbət qiymətləndirilir.

- Bəhai dininin vətəni olan İranda bəhailərin hüquqları tez-tez pozulur. Bu haqda nə deyə bilərsiniz?

- Təəssüf ki, qonşu İranda ölkə vətəndaşları olan bəhailərin vəziyyəti ürəkaçan deyil. Bu ölkədəki bəhailərin sayı təqribən yarım milyondur. İranda qəbul olunmuş qanunlar əsasında bəhailər ali məktəbə daxil ola bilmirlər, dövlət idarələrində işləmək və təqaüd almaq kimi hüquqlardan məhrum ediliblər. Orta məktəblərdə müsəlman uşaqlarla bəhailər ayrı oturdulur, çünki bəhai uşaqları "nəcis” hesab olunurlar. Bu ölkədə bu günə qədər yüzlərlə bəhai edam olunub, 400-800 nəfər hazırda həbsdədir. Dünyada yalnız İranda bəhailərə belə münasibət göstərilir, onlar fiziki və mənəvi zorakılıqlara məruz qalırlar. Digər müsəlman ölkələrində, hətta şəriət qanunları ilə idarə olunan ərəb ölkələrində belə bu icmanın nümayəndələri sərbəst yaşaya, fəaliyyət göstərə bilirlər.

- Nə zaman Bəhai olmaq qərarına gəldiniz? Ailə üzvləriniz də sizinlə eyni inancı bölüşür?

- 1996-cı ildən bəhaiyəm. Yalnız oğlum özünü bəhai hesab edir. Həyat yoldaşım müsəlmandır, qızım isə özünü dünyəvi hesab edir.

- Azərbaycanda tanınmış bəhailərdən kimləri sadalaya bilərsiniz?

- Musa Nağıyev, Hüseyn Cavid, akademik İzzət Orucov bəhai olub. Azərbaycanda Zeynalabdin Tağıyevin açdığı qızlar məktəbinin ilk şagirdləri də bəhailərin övladları, ölkəmizdə çadradan imtina edənlər də bu dini icmanın nümayəndələri olub.

- Bəhailər hansı formada ibadət edir?

- Bizdə xüsusi ibadət forması yoxdur. İnsanlığa və vətənə xidmət ibadətimiz hesab olunur. Dua, namaz, oruc kimi qaydalarımız var. Mart ayında 19 gün ərzində gün çıxandan gün batana kimi oruc tuturuq. Sosial fəaliyyətlər dini fəaliyyətimizin əsasını təşkil edir.

- Bakı Dövlət Universitetində dərs deyirsiniz. Universitetdə təbliğatla məşğul olursunuz? Buna icazə verirlər?

- Ekologiya fakültəsində dərs deyirəm. Öz əqidəmi gizlətmirəm. Dərs prosesində tələbələrə Bəhailik barədə məlumat vermirəm. Dediyim fənləri tələbələr üçün çox əhəmiyyətli hesab edirəm. Onların yüksək ixtisaslı və savadlı kadrlar kimi yetişməsi üçün çalışıram. Sosial şəbəkədə həm elmi, həm də bəhai dini ilə bağlı məlumatları bölüşürəm. Maraqlananlar, sual verənlər, kitab istəyənlər olur. Tədbirlərdə iştirak edənlər də tapılır.

- Dövlət bəhailərə qadağa qoysa, fəaliyyətinizi hansı formada davam etdirməyi planlaşdırırsınız?

- Əgər tələblər hüquqi ünvanları bağlamaq, təlim-tərbiyə prosesini, seminar və tədbirləri, kitab çapını dayandırmaq olsa, təbii ki, buna əməl edəcəyik, dövlətin qanunlarına tabe olmaq borcumuzdur. Tələb, əqidəmizdən imtina etmək olsa, əlbəttə ki, bu mümkün deyil və biz bunu etməyəcəyik.

- Digər dinlərə münasibətiniz?

- Fanatizm, təriqətçilik və radikallığın əleyhinəyik. Bəhai dini dinlərin birliyi, ümumi din konsepsiyasından çıxış edir. Allahın yerində daim təkamül edən bir din var. Bu din Buddizm, Zərdüştülük, Yəhudilik, Xristianlıq və İslam mərhələlərindən keçməklə Bəhailikdə özünü tapıb. Bəhai dini özündən əvvəlki dinləri inkar etmir, əksinə özünü onların təkamülü nəticəsində yaranmış din hesab edir. Hər dinin sosial qanunları müəyyən dövr üçündür. Bəhai dininin qanunları, prinsip və müasir dövr problemlərinə yanaşması daha rasionaldır. Müəyyən dövr gələcək, bu din də köhnələcək. Ola bilsin ki, cəmiyyətə faydalı, inkişaf üçün zəruri başqa dinə ehtiyac yaranacaq. Allah hər dəfə peyğəmbər göndərəndə, onların qanunlarında dəyişiklik edir. Qanunlar əbədi olsa, inkişaf mümkünsüzdür. Şəriət qaydaları zamanla dəyişməlidir. Bəhailik hansısa dinin ruhani mənasını inkar etmir, sadəcə sosial fəaliyyətdə dəyişikliklərin zəruriliyini vurğulayır. Güman edirəm ki, yaxın 1000 il ərzində Bəhai dini bəşəriyyətin tərəqqisinə kömək edəcək.

- Bəhai dinində içki, siqaret və donuz ətindən istifadə barədə nə deyilir?

- Alkoqollu içkilər haramdır. Siqaretlə bağlı xüsusi göstəriş yoxdur. Əksər bəhailər sağlam həyat tərzinə can atdığına görə siqaretdən istifadə etmir. Donuz əti ilə bağlı da xüsusi qayda yoxdur. Hz. Əbdül Bəha ətdən az istifadə etməyi, mümkün olan halda ondan imtinanı, əsasən meyvə-tərəvəzə üstünlük verməyi tövsiyə edir.

- Dünyanın birliyinin tərəfdarı olduğunuzu deyirsiniz. Bu necə baş verəcək?