Valideynlərin övladlarında inkişaf etdirmək istədikləri xüsusiyyətlər deyildikdə ağla ilk gələnlər mərhəmət, zəhmətsevərlik və zəka olur. Tədqiqatlar da təsdiqləyir ki, valideynlərin əksəriyyəti övladlarının dostcanlı, dürüst və çalışqan olmasını istəyir. Lakin çox az hallarda onlar "şüurluluq” xüsusiyyətini qeyd edirlər. Dəqiq olmaq, verilən sözə əməl etmək pis hesab olunmasa da, bu xüsusiyyət o qədər də "cəlbedici” görünmür və bu səbəbdən bir çox valideynlər onun üzərində dayanmağa ehtiyac duymurlar.

Qaynarinfo xəbər verir ki, bu barədə "Inc." nəşri məlumat verir.

Boston Universitetindən psixoloq Jasmin Mout isə bildirir ki, valideynlər bu xüsusiyyəti diqqətdən kənarda saxlamamalıdırlar. O, "Scientific American" nəşrində yazdığı məqalədə qeyd edir ki, məhz şüurluluq, təhsil uğurları, sağlamlıq və yüksək gəlir kimi valideynlərin əslində əhəmiyyət verdikləri nəticələrlə digər daha "populyar” xüsusiyyətlərdən daha güclü əlaqəyə malikdir.

Şüurlu uşaqlar daha çox uğur qazanır

Şüurluluq şəxsiyyətin beş əsas xüsusiyyətindən biri sayılır ("Böyük beşlik” modeli). Bu, emosiyalara nəzarət, nəfsi cilovlamaq bacarığı, detallara diqqət və çətinliklər qarşısında dayanıqlılıq kimi keyfiyyətləri əhatə edir.

Bu xüsusiyyət uşağı ekstravert kimi diqqət mərkəzinə çevirməz və "yeni şeylərə açıq olmaq” qədər onu parlaq göstərməz. Lakin Jasmin Moutun sözlərinə görə, çoxsaylı tədqiqatlar sübut edir ki, məhz şüurluluq həyatda uğurun ən güclü göstəricisidir.

"Şüurlu insanlar daha sağlam olur, depressiyaya az tutulurlar, varlı olurlar və daha uzun ömür sürürlər. Bu xüsusiyyət akademik və iş uğurları, habelə asılılıq riskinin azalması ilə ekstraversiyadan daha çox əlaqəlidir. Şüurlu insanların davamlılığı var”, deyə Mout qeyd edir.

Daha praktik baxış bucağından yanaşsaq, onun sözlərinə görə, şüurlu uşaqlar valideynlər üçün də daha az stress yaradır.

Şüurlu uşaqlar daha çox qazanır

Jasmin Mout bu xüsusiyyətin əhəmiyyətini vurğulayan yeganə mütəxəssis deyil. Yeni Zelandiyada alimlər 1000 uşağı 40 il ərzində izləyərək, həyat uğuruna təsir edən amilləri araşdırıblar.

Tədqiqatın əsas nəticələrindən biri budur: özünə nəzarət qabiliyyəti, gələcəkdəki həyat nəticələrinin – o cümlədən gəlir səviyyəsinin – ən mühüm göstəricisidir.

"30 yaşda maliyyə uğurunun ən güclü xəbərçisi bilişsel özünü tənzimləmə oldu – bu, intellekt əmsalından və ya ailənin maddi durumundan daha əhəmiyyətli faktor kimi çıxış etdi”, deyə psixoloq Daniel Qoulman qeyd edib.

Bu, bəlkə də onunla izah olunur ki, şüurluluq həm də işdə yüksək məhsuldarlıqla sıx bağlıdır. Yazıçı Den Pink də qeyd edir: "Yenə və yenə bu xüsusiyyətin işdə uğurun ən güclü göstəricisi olduğu üzə çıxır”.

Uşaqlarda şüurluluq necə formalaşdırılır?

Bu nəticələr valideynləri övladlarında bu xüsusiyyəti daha çox dəyərləndirməyə təşviq edə bilər. Lakin hər bir valideyn bilir ki, uşaqlar doğuşdan fərqli xarakterlərlə gəlirlər. Bəziləri iki yaşından "Lego"nu rənginə və ölçüsünə görə düzür, digərləri isə "qayda yoxdur” prinsipilə yaşayır.

Jasmin Moutun sözlərinə görə, digər "böyük beşlik” xüsusiyyətləri kimi, şüurluluq da təxminən 40-50% genetik meyillə müəyyən olunur. Bəzi uşaqlar üçün şüurlu olmaq digərlərinə nisbətən daha asandır.

Amma genlər yalnız işin yarısıdır. Tədqiqatlar göstərir ki, insanın şəxsiyyəti zamanla əhəmiyyətli dərəcədə dəyişə bilər. Valideynlər isə bu dəyişimin qalan 50%-nə təsir edə bilərlər.

Bunun üçün ən təsirli üsul – şəxsi nümunədir. Özündə olmayanı uşağa ötürmək mümkün deyil. Amma Mout-un əsas tövsiyəsi təkcə qaydalar qoymaq deyil, onların məntiqini və mənasını izah etməkdir.

"O zaman biz uşaqlara nəyisə sadəcə deməklə kifayətlənmirik, onları başa salırıq ki, hansı gözləntilərimiz və normalarımız var. Bu isə o deməkdir ki, uşaqlar həmin qaydalara daha könüllü və davamlı şəkildə əməl edirlər”, deyə o izah edir.

Mout şəxsi təcrübəsindən bir nümunə də çəkir: "Sadəcə ‘itişmə, çünki mən belə dedim’ demək əvəzinə, oğluma izah edə bilərəm ki, bizim ailədə başqasına ağrı verməmək vacibdir və biz itişmirik, çünki kimisə yaralaya bilərik”.

Aydın