Yer kürəsində həyatın yaranması haqda ən qeyri-adi nəzəriyyələr

Qaynarinfo xəbər verir ki, bu haqda nəzəriyyələrdən biri "şok" başlanğıc təklif edir, digər bir fikir buna ziddir, üçüncüsü qorxuludur, dördüncüsü hər şeyi alt-üst edir. Bəs həqiqət haradadır? Heç olmasa bir az insanlığın ən çətin suallarından birini, ən yaxşı ağılların minilliklər boyu axtardıqları cavabı anlamağa çalışaq.

Elektrik qığılcımları 1953-cü ildə nəşr olunan məşhur Miller-Yuri təcrübəsində göstərildiyi kimi, su, metan, ammonyak və hidrogenlə doymuş bir atmosferdən amin turşuları və şəkərlər yarada bilər. Əldə edilən nəticələr ildırımın mövcudluğunun ilk günlərində Yerdəki həyatın əsas quruluş bloklarını yaratmasına kömək etdiyini göstərir.

Fakt budur ki, mürəkkəb molekullar milyonlarla il ərzində meydana gələ bilər. Sonrakı tədqiqatlar Yerin erkən atmosferində həqiqətən çox az hidrogenin olduğunu göstərsə də, elm adamları "ibtidai" atmosferdəki vulkanik buludların metan, ammonyak və hidrogen ehtiva edə biləcəyini və eyni zamanda şimşəklə dolduğunu irəli sürdülər.

"Live Science”in verdiyi məlumata görə, Şotlandiyanın Qlazqo Universitetinin üzvi kimyaçısı Aleksandr Qraham Cerns-Smit tərəfindən hazırlanan bir fikrə görə, həyatın ilk molekulları da gildə tapıla bilər. Bu səthlər yalnız üzvi birləşmələri bir yerə cəmləşdirə bilməz, həm də genlərimiz kimi onları naxış şəklində təşkil etməyə kömək edə bilər. Xatırladaq ki, DNT-nin əsas rolu digər molekulların necə qurulması barədə məlumatları saxlamaqdır. DNT-dəki genetik ardıcıllıqlar, amin turşularının zülallarda necə yerləşməsi barədə təlimatlardır.

Ola bilsin 3 milyard il əvvəl Yerin okeanlarını buz örtmüş olub, çünki o günlərdə Günəşin parlaqlığı bir neçə dəfə sönük olub. Tədqiqatçılar inanırlar ki, qalın bir buz təbəqəsi dənizin dibindəki kövrək üzvi birləşmələri asteroid təsirinə görə ultrabənövşəyi radiasiyadan və məhv olmaqdan qoruya bilər. Həyatın mənşəyini dərk etmək DNT əmələ gətirmə sirrini açmağı əhatə edə bilər: zülalların əmələ gəlməsi üçün DNT lazımdırsa, bunların bir-birləri olmadan necə meydana gələ bilər?

Cavab bəzi genlər üçün bir yandırıb-söndürmə funksiyası da daxil olmaqla orqanizmdə bir neçə funksiyanı yerinə yetirən RNT hipotezi ola bilər. Diqqəti çəkən məqam odur ki, RNT həm də öz "çoxalma"sını katalizləşdirməyə qadirdir və ümumiyyətlə, bu makromolekullar tam kimyəvi təkamül qabiliyyətinə malikdirlər. Beləliklə, mümkündür ki, inkişaf edərək ilk RNT molekulları ilk protein vasitələrini sintez etmək üçün bir yol tapıb, sonra isə DNT-ni - irsi məlumat daşıyıcısı olan ikiqat spiralı "kəşf etdilər".

RNT haqqında və onun həyatın necə meydana gəldiyinə dair bir cavab ola bilməsiylə bağlı bu materialımızda oxuyun. Sual məhz RNT-nin burada necə əldə olunduğuna aiddir. Bəzi elm adamları molekulun yer üzündə öz-özünə meydana gələ biləcəyinə inansalar da, digərləri bunun mümkün olmadığını qeyd edirlər.

Bəlkə də, ümumiyyətlə, həyat Yer üzündə yaranmamış, amma başqa ulduz sistemlərindən bura gətirilib - bu fərziyyə panspermiya hipotezi kimi tanınır. Panspermia deyir ki, planetlər mütəmadi olaraq bir-biri ilə material mübadiləsi aparırlar - məsələn, Marsdan daşlar mütəmadi olaraq Yerə düşür və elm bir neçə Mars meteoritiylə tanışdır. Bəzi tədqiqatçılar, planetimizə həyatın yaranması üçün mümkün olan mikrobları gətirən meteoritlərin olduğunu düşünürlər. Bəzi tədqiqatçılar daha da irəli gedərək və digər ulduz sistemlərindən gələn kometalara, məsələn, Oumuamuaya işarə edirlər ki, bu da öz növbəsində kosmik aysberq ola bilərdi.

Ancaq bu anlayış həqiqət olsa da, Yer kürəsində həyatın necə yaranması məsələsi həyatın digər ulduz aləmlərində necə yaranması sualına çevrilir. Əslində dünyamız o qədər dəlisovdur ki, o, bir çox həqiqətlərdən, paralel kainatlardan, kompüter simulyasiyasından, holoqramlardan və hələ də düşünə bilmədiyimiz hər şeydən biri ola bilər...