Amerikadakı Ölüm Vadisi 112 ildir yer səthinə yaxın ölçülmüş ən yüksək hava temperaturu rekordunu qoruyub saxlayır. Lakin alimlər 1913-cü ildə qeydə alınan bu rekordun artıq ləğv edilə biləcəyini bildirirlər.

Qaynarinfo xəbər verir ki, 10 iyul 1913-cü ildə vadidə yerləşən "Greenland" fermasında hava temperaturu 56,7 dərəcə Selsi kimi ölçülmüşdü. Bu göstərici hələ də qeydlərdəki ən yüksək temperaturdur, lakin meteoroloqlar uzun müddətdir ki, bu rəqəmin doğruluğuna şübhə ilə yanaşır. Şübhənin əsas səbəbi isə qlobal istiləşməyə baxmayaraq bölgədə temperaturun 1913-dən bəri nadir hallarda 54,4 dərəcəyə yaxınlaşmasıdır.

Son araşdırmaya rəhbərlik edən mütəxəssis həm özünün, həm də bir çox həmkarının bu rekorda şübhə etdiyini deyir. Ölüm Vadisi dəniz səviyyəsindən aşağıda yerləşdiyi üçün təbii olaraq çox isti bir bölgədir, lakin mütəxəssis rekordun iqlim dəyərindən çox turizm baxımından "öyünmə imtiyazı” daşıdığını düşünür.

Tarixi məlumatlar rekordu təkzib edir

Mütəxəssislər 1913-cü ilin temperaturunu hesablamaq üçün "Greenland" fermasının ətrafındakı stansiyalarda 1923–2024-cü illər arasında qeydə alınan iyul temperaturunu analiz ediblər. Stansiyaların müxtəlif yüksəkliklərdə yerləşməsini nəzərə alaraq düzəlişlər aparan komanda ətraf temperatur göstəricilərini müqayisə edib.

Nəticələr 10 iyul 1913-cü ildə "Greenland" fermasında temperaturun təxminən 48,9 dərəcə olması lazım gəldiyini göstərib. Bu isə qeydə alınan 56,7 dərəcənin ətraf stansiya məlumatları ilə uyğun gəlmədiyini sübut edir.

Daha əvvəl Dünya Meteorologiya Təşkilatının rekordu qəbul etməsi və tarixi etibarlı müşahidələrin azlığı səbəbindən şübhələr açıq şəkildə səsləndirilmirdi.

Protokol pozuntusu ehtimalı

Araşdırma 1911-ci ildə qurulan ölçü stansiyasının yerləşdirilməsi ilə bağlı ciddi bir problemə diqqət çəkir. Sığınacaq əvvəlcədən suvarılan yonca tarlasının kənarında olub. Lakin sonrakı fotoşəkillər ferma işçisi Oskar Dentonun rəsmi icazə almadan stansiyanı daha isti olan, çılpaq torpaq sahəsinə köçürə biləcəyini göstərir.

Fermadakı işçilərin sığınacağın üstündə daha yüksək temperaturlara alışmaları səbəbindən Dentonun bu dəyişikliyi etmiş ola biləcəyi ehtimal edilir. Bu, rekord temperaturu tam izah etməsə də, düzgün müşahidə protokolundan yayınma ehtimalını gücləndirir. Mütəxəssislər hətta Dentonun ölçmələri stansiyanın rəsmi termometri ilə deyil, sığınacaqda haradan gəldiyi bilinməyən başqa termometrlə əvəz etmiş ola biləcəyini irəli sürürlər.

Bu tapıntılar Ölüm Vadisi rekordunun ləğv edilməsinin zəruri olduğunu göstərir. Əlbəttə, rekord ləğv edilsə belə, bu, vadidəki temperaturların çox aşağı olduğu anlamına gəlmir. Ölüm Vadisi 2020 və 2021-ci illərdə qeydə alınan 54,4 dərəcə ilə yenə də ən isti nöqtə kimi qalmaq potensialına sahibdir.

Aydın