7 yaşında partlayış, 7 gün komada qalmaq, 20 illik mübarizə - Proqramçı qızın hekayəsi (FOTO)

Müəllim olmaq arzusu olur, amma o hadisədən dolayı ixtisas seçimi də dəyişməli olur. Karyera planlarını reallaşdırmaq üçün əlindən gələni edir. Fərqliliyinin ona arzularını reallaşdırmaqda mane olmadığını düşünür. Söhbət Valyuta.az-ın müsahibi Ülkər Süleymanovadan gedir.

Qeyd edək ki, Ülkər hazırda "Bank VTB”-də proqramçı olaraq çalışır.

- 1996-cı ildə Şəki rayonu Aşağı Göynük kəndində anadan olmuşam. Mehriban ailədə böyümüşəm. Şablon deyil, həqiqətən çox mehriban ailəmiz var. Anam və atam hər zaman bir-birinə qarşı diqqətli olublar. Onlar nə vaxtsa dava ediblərsə, küsüblərsə də, bizə hiss etdirməyiblər.

- Həqiqətən də elə idi. Mən sevilən, hər kəsin diqqətində olan uşaq idim. Məktəbə getdiyim andan yuxarı sinif şagirdləri gəlib məni əzizləyirdilər. O hadisədən sonra bunlar kəsildi.

- 2004-cü ilin mart ayı idi, 2-ci sinifdə oxuyurdum. 7 yaşım var idi, hələ 8-i tamamlamamışdım. Qonşunun həyətində benzin çəni ilə ehtiyatsız davranmağım nəticəsində bir partlayış oldu. Mənlə birlikdə qonşumuzdakı dostum o qəzaya düşdü. Təəssüf ki, o, rəhmətə getdi. Mən də belə davam edirəm.

- Burda çoxları valideyni günahlandıra, "Uşaqlara yetərli məlumat verməyiblər” kimi düşünə bilər. Mən valideynlərimi günahlandırmıram. Çünki həddindən artıq kasıb ailə olmuşuq. Valideynlərim yaxşı geyinməyimiz, kitab-dəftərimizin pulunu çıxarmaq üçün bütün gün çalışırdılar. Onlar bizi məlumatlandırmağa, detallı üzərimizdə işləməyə vaxt ayıra bilmirdilər.

- Bu hadisə baş verdi, 7 gün Şəkidə xəstəxanada komada qaldım. Deyiblər ki, əgər 7 günü sağ çıxa bilsə, Bakıya apararsınız. 8-ci gün ayıldığım üçün Bakıya xəstəxanaya gəldik. Bakıya çatanda temperaturum 42 idi. Hər birini xatırlayıram, sanki son nəfəsimi verirdim. Oksigen balonu qoşmuşdular. 8-ci gündə artıq mənim mübarizəm başladı. Həyatda qalmaq, yaraları sağaltmaq üçün olan əməliyyatlar keçirdim.

- İndiyə qədər yaraları sağaltmaq və estetik bir yerdə 30-a yaxın əməliyyat olmuşam. Amma estetik əməliyyatlar uğursuz oldu. Hadisə baş verəndən bir il sonra bir həkim bizə söz verdi ki, əməliyyat edəcək, tamam dəyişəcəm, yanıq izləri əvvəlki qədər qalmayacaq. Ailəm də o Ülkəri qaytarmaq istəyirdi. 6 ay ərzində bir neçə əməliyyat oldum, nəticədə daha da pis vəziyyətə gətirdilər. Ən sonuncu əməliyyatım 11-ci sinifdə oxuyanda əlimdə olub. Əvvəlki qeyri-peşəkarların uğursuz əməliyyatlara görə indi peşəkar həkimlər də bir effekt ala bilmir.

- Adaptasiya dövrüm ailəmin məndən soruşmadan məni məktəbə göndərməsi ilə başladı. Əslində, öncə göndərmək istəməyiblər. Uşaqların içərisinə çıxanda narahat olacağımı düşünüblər, ancaq sonra düşünüblər ki, evə qapalı qalmağım daha pis olar. O hadisə mart ayında baş vermişdi, sentyabrda məktəbə başladım. İnanılmaz sevgi ilə qarşılandım. Sinif yoldaşlarım əlimdən tutub sinfə apardı. Yenidən bir mübarizəm orda da başladı.

- Bəzən düşünürəm ki, bəlkə anam həmin məktəbdə müəllim idi deyə, məni xoş qarşıladılar. Bu hadisə müəllim uşağı olmayan birinin başına gəlsəydi, eyni sevgi ilə qarşılayardılar? Çox istəyərdim ki, elə olsun.

- Yaxşı oxuyurdum, oxumağı çox sevirdim. Xəstəxanada olanda da vaxtımı riyaziyyat işləməklə keçirirdim. Xəstəxanada olsam da, uşaqlarla eyni vaxtda bütün proqramı tamamlamışdım. Ümumi məktəb dövründə texniki fənlərə marağım çox idi. Riyaziyyat, fizika, kimyada dərsdən əlavə testlər işləyirdim. Hər zaman təkrara vaxt ayırmışam. Oxumaq mənim üçün önəmli olub. Həmçinin geri qalmağı xoşlamırdım. İçimdə bir rəqabət hissi var idi.

- (Gülür) Anam da, xalalarım da riyaziyyat müəllimidir. Mənim də o yolda getməyimi planlayırdılar, amma mən istəmirdim. Sadəcə o anda mən istəklərimi deyə bilmirdim. Çünki, bir kəlmə dediyim anda ağlamaq tuturdu, fikrimi deyə bilmirdim. Bu cür deyib də valideynlərimi kədərləndirmək istəmirdim. Çünki o hadisə mənim qədər valideynlərimə də təsir etmişdi. Bu il o hadisədən 20 il keçir. Biz bu hadisə haqqında evdə danışmamışıq. Bir-birimizi incitməkdən qorxmuşuq. Əslində, danışılmalıdır. Susduqca daha dərin izlər buraxır. Yəni ailəmizdə bu cür yanaşma var. Amma sonunda qərara gəldim ki, ağlaya-ağlaya olsa da, fikrimi deyəcəm. Valideynlərimə istəyimi demək bir az zaman aldı. O zaman isə artıq mən Şəkidə Müəllimlər İnsitutunda Riyaziyyat-informatika fakültəsində oxuyurdum.

- Əslində, uşaq vaxtı müəllim olmaq istəyirdim. Sonra istəməmə səbəbim o ankı duruma görə idi. Valideynlərim məni küçədə görmürdülər. Uşaqlar toplaşırlar, əl edib göstərirlər. Yaxud da o uşaqların hansı dünyagörüşdə valideynləri olacağını da bilmirsiniz. Mən müəllim olub auditoriyaya girərəm, bəlkə də, uşaqlar məni xoş qarşılayar, amma sabah valideynlər gələr ki, mənim uşağıma başqa cür təsir edir. "Front of class” adlı film var, orada valideynlər sırf həmin hərəkəti edir. Düzdür, filmdəki müəllim mübarizə aparır, uşaqlar onu çox sevir. Mən eyni situasiyaya düşmək istəmirdim. Bir gülüş, bir hərəkət belə mənfi təsir edərdi. Xüsusən də terapevt yanına getməmişdim. Bunun öhdəsindən tək necə gələrdim?

- Əslində Bakıda Qafqaz Universitetində (indiki Bakı Mühəndislik Universiteti) oxumaq istəyirdim. Balım bu universitetə düşməyə imkan verirdi və ordan özümə uyğun ixtisas seçə bilərdim. Ancaq ailəmin seçimi belə oldu ki, müəllimlik olsun, yanımızda ol. Bəzən düşünürəm ki, bəlkə də o an üçün ən doğru seçim elə Şəki idi. Orta məktəbdən çıxan kimi böyük bir şəhərə gəlsəydim, adaptasiyam çətin ola bilərdi. Amma 4 ilimi itirmiş kimi düşünürəm. Həmin 4 ildə Şəkidə sosiallaşa biləcəyim heç nə yox idi. Daha çox layihədə iştirak edərdim, könüllü olardım, debat klublara gedərdim.

- Ən çox yaşlı nəslin baxışlarını, hər zaman sual verməklərini görürdüm. Üzünə baxırlar, yazıqları gəlir, udqunurlar. Nə oldu? Nə baş verdi? Niyə əməliyyat etdirmirsiz? – kimi suallar verirdilər. Ən sevmədiyim sual isə "Niyə əməliyyat etdirmirsiniz?”dir. Deyirlər ki, səhiyyə çox inkişaf edib, bunları etmək olar. Düşünmürlər ki, mənim həyatımda o sualın altında olan o qədər cavab var ki. Siz o cavabları bilmirsiniz. O sualı verdiyinizdə hər dəfə mən incidirsiniz. Belə baxanda o qədər də məlumatsız qadına oxşamıram ki, bunları araşdırmayım, axtarmayım. Düşünürəm ki, əgər sizdən bir şey soruşuramsa, mənim sizə faydam olacaqsa, onu soruşmalıyam.

- Şəkidə universitetdə bir müəllim mənə demişdi ki, yetərsizsən. Onda özümə söz verdim ki, mən özümə sübut edəcəm ki, o deyildim, mən buyam. O dövrdə daha mübariz olmağı öyrəndim. Mənə "Bunu edə bilməyəcəksən” deyəndə alternativ yollar axtarıram.

- Bakıya gəlmək üçün çıxış yolum magistr təhsili almaq idi. Təqaüd pulumu yığırdım, özüm də magistraturaya hazırlaşdım. Hər kəs düşünürdü ki, görəsən necə yazacaq? Mən isə düşünürdüm ki, kimsə məni görüb həyəcanlanıb yazmaya bilər? İndi anlayıram ki, başqalarını bu qədər dərindən düşünmək insanın özünə ziyan verir. İmtahanda o qədər stress keçirdim ki, bədənim əsirdi. 93 bal yığmışdım, amma təəssüf ki, qəbul olmadım. Qəbul balları o zaman daha yüksək oldu. Həyatımda bəlkə də aldığım ən böyük zərbələrdən ikincisi magistraturaya qəbul olmamağım idi. Və yenə mənim möhtəşəm ailəm dedi ki, sən onsuz da pulunu yığmısan, Bakıda kursa gedə və hazırlaşıb yenidən qəbul ola bilərsən. 2017-ci ildə Bakıya gəldim və mənim üçün bir yeni savaş başladı.

- Metroda, maşrutda hədsiz həyəcanlı olurdum. Çünki çox insan olurdu və hər biri çevrilib baxırdılar. Bəlkə də, indi də baxırlar, amma artıq mənim üçün vərdiş halına çevrilib. Mən Bakıya gələndən sonra bir çox layihədə işlədim. Bəzən hansısa proqramda sual verəndə, bədənim əsirdi, həyəcanlanırdım. Bilirdim ki, hamı mənə baxır. Şəkidə o 4 ildə dost çevrəm olmuşdu, amma ümumilikdə aktiv olmaq üçün mühit yox idi.

Bakıya gələndən sonra gördüm ki, psixoloji cəhətdən tam deyiləm. Bunları necə həll edə bilərəm? Ailəmi incitməməliyəm, kənara atdığım pulla nevroloqa getdim, hətta mənə antidepressant belə yazdı. Antidepressantı bir dəfə içdim, amma axırıncı da oldu. Qərar verdim ki, mənə sadəcə özüm kömək ola bilərəm. Düzdür, zamanında məni bir psixoloq yanına aparmalı idilər, bu keçidləri tək keçməməli idim. Çünki psixoloq alternativ yollar, başqa baxış bucağı verir. Ailənin verdiyi baxış bucağı hər zaman bizi qoruma məqsədli olur. Başqa bir baxış, soyuq yanaşma da lazımdır. Sonralar 2 psixoloq yanına getdim, amma istədiyim o nəticəni ala bilmədim. Doğrusu, psixoloqlarda problem yox idi, mən bütün sualların cavabını bilirdim. Mənə ekstra cavab, başqa bir şeylər lazım idi. Bu il, 5 seanslıq psixoloq yanına getdim.

- Bəli, İqtisad Universitetinə qəbul oldum, ödənişsiz şəkildə. Kompüter elmləri üzrə magistr təhsili aldım.

- Ətrafımda bu sahədə təhsil alanlar çox idi, mənə də maraqlı gəlirdi. Hətta mənə ən çox dəstək olanlardan biri dayım oğlu idi ki, o hər zaman mənə deyirdi ki, proqramlaşdırma öyrən, bu sənin üçün daha yaxşı olacaq, hətta "remote” işlər belə tapacaqsan. Heç kəsdən asılı olmayacaqsan. Müəllim olmayacaqdı, o zaman kompüter elmləri olsun dedim. Amma gələcəkdə müəllim olub universitetdə dərs keçmək planlarımda var.

- Yeni gəldiyimdə ilk planım cəmiyyətdə bir mövqe tutub sosiallaşmaq idi, özümü sübut etməli, komfort zonamı yaratmalı idim. 2 ay ASAN Xidmətə könüllü oldum. 2020-ci il ASAN Xidmət və Gənclər Fondunun "Gənc liderlər” layihəsinə qoşuldum. 1000 nəfər arasından 30 gənc lider seçildi. 1 il müddətində müxtəlif təlimlərdə iştirak etdik, müəyyən vəzifəli şəxslərlə görüşlər oldu. Bunlar mənim üçün adaptasiya prosesi idi. 2 il çevrəmi qurmağa və özümü inkişaf etdirməyə fokuslanırdım. Təhsil müddətində düşünürdüm ki, oxuyuram, aktivəm, çevrə formalaşdırmışam, ona görə iş tapmağım çətin olmaz. Hardasa 300-dən çox yerə CV göndərdim, amma iş tapmadım. Sonra bir tanışım sayəsində CV-im bir özəl şirkətə verildi və orda kompüter operatoru kimi ilk işimə başladım. Rutin iş idi, gələcəyimi o sahədə görmürdüm. Elə oldu ki, 2021-ci ildə avtoqəza keçirdim və o mənim üçün dönüş nöqtəsi oldu. Qəzadan sonra həmin işə qayıtdım, amma qərar verdim ki, proqramlaşdırma öyrənim. 6 aylıq müddət başladı, ancaq oxuyurdum. 6 ay bitdi, 7-ci ayda proqramçılıq sahəsində "Bank VTB”də ilk işimi tapdım. Çox xoşbəxt idim ki, istədiyim sahəyə keçirəm. 1 ildən çoxdur ki, burdayam.

- Heç birində müsahibəyə çağrılmamışam.

- Bəlkə də, CV-ni zənginləşdirəcək çox şeyim yox idi. Bakalavr və magistr təhsilim, könüllülük fəaliyyətim, layihədə iştirakım, kurslardan sertifikatlar yazılmışdı. Ola bilər ki, bunlar həmin işəgötürənlər üçün kifayət etmirdi. Amma bunlarla belə ətrafımda iş tapan gənclər var idi. Bu da mənə təsir edirdi ki, yəqin ki görünüşümə görə heç müsahibəyə belə dəvət etmirlər. Mən bunu deyəndə ətrafımdakılar deyirdilər ki, hər şeyi görünüşünə bağlayırsan, elə deyil. Ancaq reallıqla danışaq ki, bizdə görünüşə önəm verilməsi çoxdur.

- Bank VTB-yə işə qəbulunuz necə oldu?

- CV göndərdim və müsahibəyə çağırdılar.

- Sevdiyiniz sahədə işə başlamaq necədir?

- Mühit cəhətdən çox yaxşıdır, üzərimdə xüsusi baxış hiss etmirəm. Hamı necə, mən də elə. Sadəcə işə başlayanda problemim onda idi ki, özümü sübut etməli olduğumu düşünürdüm. "Probemi həll edə bilməz, zəifdir” – kimi düşünməsinlər. Çox həyəcan, stress keçirirdim. Gecələr evdə tapşırığın üzərində işləyirdim. Səhər işə tez gəlirdim, çox işləyirdim. Bir dəfə iş yoldaşım dəfə dedi ki, niyə həyəcanlanırsan? Rahat ol. Zamanla özümə izah etdim ki, sən bunu bacaracaqsan. Heç kəs bir anda heç bir işin professionalı olmur.

- O müddətdə məni ən çox sarsıdan maliyyə hissəsi idi. Maliyyə cəhətdən bunları qarşılayacaq bir ailədə böyüməmişdim. Ona görə ailəm bəzi imkanlı şəxslərə müraciətlər edəndə, öncə söz verib, sonra üstündə durmayanlar çox olub. Uşaqsan, sənə ümid verirlər, sonra onu əlindən alırlar. Bəzən birinin həyatını dəyişdirən məbləğ başqa birinin bir günlük xərci olur. Amma yenə də nə isə edib-etməmək seçim məsələsidir. Bəlkə də bizim başqalarından gözləntimiz düzgün deyilmiş. İndi heç kimdən gözləmirəm.

- Görünən olmaq istəyirəm. Bəzən mənə deyirlər ki, cəmiyyətin düşüncəsini deyil, öz düşüncəni dəyiş, cəmiyyətin sənə yanaşmasını olduğu kimi qəbul et və s. Mən 20 ildə bu qədər çətinlik görmüşəm. Mənimlə eyni yolu gələn, daha da çətin vəziyyətdə olan insanlar var. Övladı üçün utanan, bu səbəbdən onu evdən çıxarmayan, "bacarmaz” deyib onları sosiallaşdırmayan, təhsilinə o qədər önəm verməyən valideynlər var. Biz sosiallaşa biliriksə, onlarda da alınar. Mən indi təslim olub cəmiyyətin yanaşmasını qəbul etsəm, 20 ildə çəkdiyim əziyyətin faydası olmur. Mən başqalarını da düşünürəm. Görünür olmaq istəyən o qədər insan var, fərqində belə deyilik. Xüsusilə rayonlarda. Rayon şəhər ayrı seçkiliyi etdiyimi düşünə bilərsiniz, amma kənd yerlərində əlilliyi olan şəxslərin problemi daha çoxdur.

- Gələcək planlarım arasında əməliyyat etdirmək yoxdur. Kimsə yardım etsin, üzümü əməliyyat etdirim - kimi arzum da yoxdur. Bu ağlımla hələ ki əməliyyat etdirmək istəmirəm. Bu əməliyyatlar mənə vaxt itkisi kimi gəlir. Kimsə mənimlə dost olub-olmayacağını görünüşümə görə seçəcəksə, bu onun seçimidir. 18-19 yaşım olsa, əməliyyatı düşünərdim. İndi həyatımın 1 saatı belə mənim üçün dəyərlidir. Başqaları məni necə görəcək deyə ağrılı prosedurlara girmərəm. Bəzən deyirlər ki, özün qazan, gələcəkdə əməliyyat etdir. Mən yığdığım pulla səyahət edə, ev, maşın ala bilərəm. Niyə sizin gözünüzdə xoş görünmək üçün bu qədər əziyyət çəkməliyəm? Mən bir xeyli əməliyyat keçirsəm belə, siz necə görmək istəyirsinizsə, elə görəcəksiniz. Siz gözəllik axtarırsınızsa, məndə indi də o gözəlliyi tapacaqsınız.

Kimsə deyəndə ki gözəlsiniz, fərqində deyilsiniz, bununla razılaşmıram. Mən yaxşı insan ola bilərəm, amma gözəl qadın obrazında deyiləm. "Sən mələk kimisən” deyib daha yaxşı insan kimi yanaşanlar da olur. Mən normal insanam, mələk deyiləm. Bu insanın üzərinə əlavə məsuliyyət yükləməkdir.

- Həqiqətən də indiyə qədər keçdiyim yolda valideynlərim həm ən böyük dəstəyim olublar, həm də şansımdırlar. Çünki hər valideyn fərqli situasiyalarda övladına dəstək ola bilmir. Fərqli bir görünüşə sahib olduqdan sonra da valideynlərim heç bir zaman məndən utanmayıblar. Hər zaman istəyiblər ki, mən daha çox sosiallaşım, daha çox ünsiyyət qurum. Təhsilimə çox önəm veriblər. Eyni zamanda, nənə-babam mənim dəstəkçim olublar. Bəzən hadisə baş verəndə, valideynlər o hadisə üçün gənc olurlar, bu situasiyada nə edəcəklərini bilmirlər. Bu zaman nənə-babanın rolu çox böyük olur.

- Mən öz hekayəmdə bağlı paylaşım edəndən sonra çox rəy aldım. Bir xanım yazdı, dedi ki, tanınmış şirkətlərdən birinə iş görüşünə gedibmiş. Müsahibə vaxtı iki nəfər jestlərlə xanımı göstərib bir az da zarafatyana danışıblar. Xanım da bunu görür və müsahibə yerini tərk edir. Həftələrlə ağladığını deyir. Bəlkə o iş onun karyerasının dönüm nöqtəsi ola bilərdi. Amma 2 nəfərin etik olmayan hərəkəti bu qızın həyatında mənfi təsir qoydu. O xanımın dovşan dodağı olub, sonra əməliyyat olub, müəyyən izlər var və dodağı nisbətən fərqlidir. Burda ələ salınacaq nəsə yoxdur axı. Düzdür, mən olsam, müsahibəni tərk etməzdim, bəlkə də, rəqabət hissi ilə özümü sübut edərdim. Amma hər kəs belə məqamda güclü qala bilmir. Hərəkətlərimiz başqalarına necə təsir edir? Empatiya qurmalı, yersiz hərkətlərə yol verməməliyik. İnsanların hansı çətinliklər çəkdiyini, daxildə nələrlə mübarizə apardığını bilmirik.

- Bəzi valideynlər məni görəndə uşaqlarının üzünü çevirirlər. Halbuki uşaqları mənə daha mehriban yanaşırlar. Valideynlər fərqində deyillər ki, mənim anam necə ki, Ülkərin başına bu hadisənin gələcəyini bilmirdi, digər şəxslər də bilmir. Heç kim heç nədən sığortalanmayıb. Bu gün mənə xoş davranmaqla sən cəmiyyəti mənim üçün düzəltmirsən, öz övladın, nəvələrin üçün edirsən. Bu topluma olan faydadır.

"Wonder”, "Front of class” və s. kimi bəzi filmlər var ki, onu valideynlər uşaqları ilə birgə izləməlidir. Uşaqla yanaşı, valideyn də çox şey öyrənəcək. Uşağın baxıb sual verəndə, cəmiyyətdə başqalarına göstərdiyin münasibəti analiz edəcəksən.

Mən özümlə bağlı paylaşım edəndə, mənə belə suallar çox gəldi ki, bəs sizin kimi fərqli insanlarla necə doğru davranaq? Bu sualın tək cavabı budur ki, eyni situasiyada olsaydınız, sizə necə davranılmasını istəyərdiniz? Fərqliliyi olan insanlar da sizdən o davranışı gözləyir.