Yer üzünün ən gözoxşayan və eyni zamanda ən ağıllı quşlarından biri – qırmızı ara tutuquşusu – bu üstünlüklərinə görə məhv olmaq təhlükəsi ilə üz-üzədir. Onlar uzun illərdir ev heyvanı və zooparklar üçün intensiv şəkildə ovlanır, üstəlik, təbii yaşayış mühitlərinin – tropik meşələrin ağac sənayesi üçün qırılması da onların sayını azaldır.

Qaynarinfo xəbər verir ki, bu barədə "Discover Wildlife" nəşri məlumat verir.

Qırmızı araların yaşayış arealı

Qırmızı aralar əsasən Meksikanın cənub və şərqindən başlayaraq Peru və Paraqvaya qədər uzanan tropik bölgələrdə yaşayır. Onlar And dağlarının qərb hissəsində rast gəlinmir. Təbii yaşayış mühiti – əsasən çaylar boyunca yerləşən rütubətli, alçaq tropik meşələr və açıq meşəliklərdir.

Qırmızı ara necə görünür

Bu iri quşun uzunluğu 81–96 sm arasında dəyişir (bunun yarısı quyruğa aiddir), qanad açımı isə təxminən 110–120 sm-dir. Çəkisi 1 kiloqrama yaxındır.

Qırmızı, sarı və mavi rənglərin birləşdiyi möhtəşəm rəng çalarları ilə seçilən bu tutuquşunun uzun və iti quyruğu var. Mərkəzi və Cənubi Amerikada iki alt növ mövcuddur:

* Ara macao cyanoptera (Mərkəzi Amerikanın şimalında) – qırmızı-narıncı bədən, sarı və mavi qanadlar, üz nahiyəsində ağ dəri.

* Ara macao macao (Cənubi Amerika) – qırmızı bədən, sarı-yaşıl-mavi qanadlar, bir qədər kiçik ölçülü. Uzaqdan bu iki alt növü ayırd etmək çətindir.

Dişi və erkəyi bir-birindən ayırmaq çətindir, lakin mütəxəssislər bəzi fərqlərə əsasən təxmin edə bilirlər. Quşlar insanlardan fərqli olaraq dünyanı dörd spektrdə – tetraxromatik görür, yəni daha geniş rəng diapazonunu ayırd edə bilirlər. Bu səbəbdən, parlaq tüklər sağlamlıq və cinsi cazibədarlığın əsas göstəricisi sayılır.

Aralar ömürlük cüt olurmu?

Qırmızı aralar uzunmüddətli və sabit cütlüklər yaradır. Əgər bu birlikdən balalar dünyaya gələrsə, əlaqə illərlə davam edə bilər. Lakin tam ömürlük birlik nadir hallarda müşahidə olunur – çünki təbiətdə müxtəlif təhlükələr var və tərəfdaş itirildikdə, tutuquşu sadəcə yeni bir cüt tapır.

Ara cütlükləri "boşana" bilərmi?

Bəli. Əgər gənc cütlüklər bir neçə il ərzində bala yetişdirə bilmirlərsə, bir-birindən uzaqlaşıb yeni tərəfdaş axtara bilərlər.

Çoxalma dövrü necə keçir?

İlin çox hissəsində aralar müxtəlif yaş qruplarından ibarət iri dəstələrdə yaşayır. Lakin çoxalma dövründə bu sosiallıq azalır. Yuvalar əsasən ağac kövdələrindəki boşluqlarda qurulur və onların sayı məhduddur. Yaxşı yuva üçün ciddi mübarizə aparılır, yuvaya yaxınlaşan digər quşlar aqressiv şəkildə qovulur.

Yuva hazır olduqdan sonra dişi təxminən 4 yumurta qoyur və onları yuva içində saxlayır. Bu zaman erkək dişini qidalandırır. 28 gün sonra balalar yumurtadan çıxır.

Balaların çoxu niyə sağ qalmır?

Balalardan adətən yalnız 1–2-si sağ qalır. Qalanlarını ilanlar, meymunlar, quş yırtıcıları və hətta aqressiv arılar məhv edir. Hətta yuvanı tərk etdikdən sonra belə, balalar bir müddət zəif uçur və yırtıcılar üçün asan hədəf olur. Sağ qalanlar isə valideynlərindən qida, su və təhlükədən qorunma yollarını öyrənir.

Qırmızı aralar niyə səs-küylüdür?

Bu quşlar çox səsli və nizam-intizamsızdır, buna görə də ev heyvanı kimi saxlamaq o qədər də uyğun deyil. Onların çıxardığı qışqırıq səsi bir neçə kilometr uzaqdan eşidilə bilər – bu, sürü yoldaşlarını tapmaq və yemək yerini paylaşmaq üçün əsas ünsiyyət vasitəsidir.

Nə ilə qidalanırlar?

Qırmızı araların əsas yeməkləri toxumlar, meyvələr, çiçəklər və nektardır. Ağaclar müxtəlif vaxtlarda bar verdiyi üçün quşlar mövsümə uyğun köç edirlər. Güclü dimdikləri sərt toxumları qırmağa və meyvələri soymağa imkan verir.

Qırmızı aralar nə qədər yaşayır?

Təbii şəraitdə bu quşlar 30 ilə qədər ömür sürə bilər.

Aydın