"1979-cu ildə Moskva kino festivalı vaxtı "Mosfilm”dən zəng etdilər, dedilər ki, sabah səhər saat onda Frensis Koppolaya mənim "Payız marafonu”mu göstərəcəklər və (o vaxt "Mosfilm”in baş direktoru olan) Sizov xahiş edir ki, mən də gəlim. Koppolanın "Apokalipsis” filminin festivalda iştirakı böyük səs-küy yaratmışdı. Onu əldə etmək üçün yarış gedirdi, hamı onunla söhbət etmək, evinə qonaq çağırmaq istəyirdi”.

Qaynarinfo Georgi Daneliyanın "Pişik getdi, gülüşü qaldı" kitabından bir parçanı təqdim edir:

"Saat onda "Mosfilm”də oldum. Sizovun yanına girdim. Telefonla danışırdı:

- Bəs nə vaxt gətirəcəksiniz?.. Yaxşı, gözləyərik, — dəstəyi qoydu və hirslə mənə dedi: — Dünən kiminsə evində olmuşdu, elə yedirdib-içirdiblər ki, indi oyada bilmirlər. Gözləyək bir saat. Filmi göstərəcəyik, sonra da nahar edərik.

Bir saat keçdi — Koppola yox, iki saat keçdi — yenə yox. Yalnız saat on üç otuzda, nahar vaxtı gəldi. Tək yox, özü ilə qardaşı Culionu, bacısı uşaqlarını, əmisi qızını, onun ərini, uşaqları və dayəni, bir də tərcüməçiləri gətirmişdi.

Nahar vaxtı ona Tbilisidə baş verən bir hadisəni danışdım. Onun məşhur "Xaç atası” filmi Kino evində göstəriləndə bütün şəhər filmə baxmaq istəyirdi. Bir varlı adama poçtla beş bilet gəlmişdi, çox sevinmişdi. Götürüb bütün ailəsi ilə getmişdi: özü, arvadı, oğlu, qızı və Digoimidən bir qohumu. Geri qayıdanda görürlər ki, ev bomboşdur. Rəsmlərdən tutmuş antik mebellərə, hətta çex unitazına qədər hər şey aparılmışdı. Bu hekayə Koppolanın xoşuna gəldi.

Nahar bitəndən sonra filmə baxdılar. İtaliyalılar filmi bəyəndilər. Sonra festival qonaqlarının qaldığı "Rossiya” otelinə getdik. Koppolanın ailəsi iki "Çayka”da, özü isə tərcüməçi ilə mənim maşınımda. Yolda soruşdu:

— Sizdə film boyu qəhrəman arvadına xəyanət edir. Problem olmadı?

— Olmadı.

— Qəribədir… Dünən sizin həmkarlar gileylənirdilər ki, sovet kinosunda heç nə göstərmək olmaz. Demək, elə deyilmiş?

— Bəzi şeyləri göstərmək olar, amma hamısını yox…

Oteldə sağollaşdıq. Mən dostum, almaniyalı prodüser Sergey Qambarovu görmək istəyirdim — ona Eyzenşteynin rəsmlər albomunu gətirmişdim. Vestibüldə bacım, aktrisa Sofiko Çiaureli ilə rastlaşdım.

— Koka İqnatovu görmüsən? — həyəcanla soruşdu.

— Yox, nə olub?

— Dünən Koppola Dviqubskinin evində idi, biz də Kokayla onu bu gün "İveriya” restoranına dəvət etmişdik. Koka qeybə çəkilib, məndə isə cəmi altmış manat var. Pul tapmaq lazımdır. Səndə varmı?

— Siz Koppolanı dünən elə yükləmisiniz ki, yəqin, Koka nə deyibsə, yadında deyil.

— Necə yəni yadında deyil, birdən yadında qalıbsa!

— Gəl, soruşaq.

Festival xidməti vasitəsilə öyrəndik ki, həqiqətən də bu axşam Koppolanı gürcü aktrisa şəhərdən kənardakı restorana çağırıb. Cəmi doxsan manatımız vardı, bu da ailəsi və dəstəsi ilə restoranda nahar üçün az idi. Sberkassa da artıq bağlıydı. Dostum rejissor Şuxrat Abbasovdan borc aldım — 190 manat (nəyi vardısa). Təbii ki, onu da dəvət etdim. Hesabladıq: Sofiko, mən, Kola Dviqubski, səkkiz nəfər onların, üstəlik Şuxrat — təxminən on beş nəfər. Əslində isə daha çox olacağını bilirdik.

"İveriya”ya zəng vurub masa sifariş etdim. Axşam Koppola ailəsi və dəstəsi ilə aşağı düşəndə tərcüməçiyə dedim ki, restoran Min şossesindədir. Bir neçə "Çayka”, üç "Volqa”, festival mikroavtobusu, kinojurnalçılar, operatorlar və biz — mavi "Jiquli”də. Sofiko narahat idi:

— Bu qədər adam da bizimlə oturacaq?

— Başqa çıxış yolu yoxdur.

Restorana çatanda masanı otuz nəfərlik düzəltdirdim. Sofiko Koppolaya dedi:

— Frenk, iki seçim var: ya dünənkinə oxşar adi yemək, ya da gürcü kəndlisinin gündəlik süfrəsi?..

— Mən sadə yeməyi sevirəm, — dedi Koppola.

— Hamıya lobio, göyərti, sulquni, çörək, yeddi butulka araq və otuz Borjomi gətir, — sifariş verdim.

O anda kiçik bir özbək, başında tubeteyka, sinəsində "Əmək veteranı” medalı, dilləndi:

— Gürcü kəndliləri saçıvini də çox sevir. Bu, qozlu toyuqdur.

Hamı sifariş verdi, mən və bir neçəmiz imtina etdik. Sonra yenə dedi:

— Gürcü kəndlisi bütöv quzu da sevir.

Sofiko əsəbiləşdi:

— Mövsüm deyil. Nə sifariş verilibsə, onu gətirin.

Araq, Borjomi gətirdilər. Özbək susmadı:

— Bəs "Kindzmarauli” sınayıblar?

Beş butulka da şərab sifariş olundu.

Birdən gördüm ki, sürücülərin masasına qara kürü aparırlar. Özbək yenə dedi:

— Onlar qara kürünü sevirlər?

Tərcüməçi: — Sevirlər.

Mən də düşündüm: "Sabah bankdan pul çıxarıb hesabı bağlayaram, bu günsə pasportumu restoranda qoyaram”.

— Hamıya qara kürü! — dedim.

Axşam gözəl keçdi. Musiqiçilər "Xaç atası” və "Mimino”dan musiqilər çalırdılar. Koppolanın qardaşı Culio "Payaççi”dən ariya oxudu. Sonra kino tənqidçisi Fima Rozenberq "Nə qədər kəsdim, nə qədər doğradım…” mahnısını oxudu, elə bilirdi ki, bu, "Xaç atası” üslubundadır. Mənim könlümü almaq üçün də "Mimino”dakı məşhur mahnını ifa etdi:

"Şüşəyə dirəyib qara burnunu

hələ də kimisə gözləyir bir it.

Əlimi qoyuram tükləri üstə,

mən də gözləyirəm burda kimisə”.

Axırda hesabı istədim. Onda ofisiant dedi:

— Hesab çatıb. — Və baxışlarını kiçik özbəyə çevirdi.

Özbək utanaraq çiyinlərini çəkdi, gülümsədi”.

Alpər