Bildirilir ki, əlavə şəkər tərkibi yüksək olan məhsulları gecə istirahətinə az qalmış yemək qanda qlükoza səviyyəsinin kəskin yüksəlməsinə səbəb ola bilər ki, bu da yuxuya getməyi və yuxunun keyfiyyətini çətinləşdirir. Lakin bütün şəkərlər eyni deyil.

"Təbii mənşəli şəkərlər lif, vitamin və minerallarla zəngin bütöv məhsullarda olur, əlavə şəkər isə rafinə edilmiş, ultraemal olunmuş qidalarda mövcuddur”, deyə sertifikatlı diyetoloq Vel Vörner qeyd edib.

Bu məqalədə məhz konfet və ya şirniyyat kimi əlavə şəkər tərkibli qidalardan bəhs olunur. ABŞ Milli Tibb Kitabxanasının saytında dərc olunan araşdırmaya görə, bu cür məhsullar qəbul edildikdə qanda şəkərin səviyyəsi yüksəlir və orqanizm bu qlükozanı hüceyrələrə ötürmək üçün insulin ifraz edir. Axşam saatlarında qlükozanın kəskin artması yuxu və oyanıqlıq dövrlərini tənzimləyən hormonların həssas balansını poza bilər.

"Əlavə şəkərin böyük dozaları qlükoza səviyyəsinin sürətlə yüksəlməsinə və onun azaldılması üçün insulinin ifrazına səbəb olur”, deyə Vörner izah edib.

Onun sözlərinə görə, daha sonra şəkər səviyyəsi tez düşərsə, orqanizm onu yenidən qaldırmaq üçün stress hormonları olan kortizol və adrenalini ifraz edə bilər. Nəticədə insan yatmalı olduğu vaxtda özünü daha ayıq hiss edir.

"Gecə saatlarında kortizol yüksək qaldıqda, bu, orqanizmə yuxu vaxtının gəldiyini bildirən melatoninin təbii artımını ləngidə bilər. Kortizol və melatonin arasındakı bu disbalans rahatlamağı və yuxuya getməyi çətinləşdirir”, deyə diyetoloq Liza Yanq əlavə edib.

Qanda şəkər səviyyəsindəki bu dalğalanmalar yuxunun dərinliyinə və müddətinə də təsir göstərə bilər. "Frontiersin” jurnalında dərc olunan araşdırma əlavə şəkərlə zəngin pəhrizlərin daha qısa yuxu müddəti və gecə daha tez-tez oyanmalarla əlaqəli olduğunu göstərib.

Alimlər "Frontiersin”də dərc olunan başqa bir tədqiqatda bildiriblər ki, qlükozanın sürətli qalxıb-enməsi yaddaş, öyrənmə və emosional tənzimləməni dəstəkləyən REM-yuxu fazasını poza və dərin, bərpaedici yuxuda keçirilən vaxtı azalda bilər. Məhz buna görə axşam saatlarında şirinə olan istək bəzən yuxusuz gecə ilə nəticələnir.

Əlavə şəkəri hansı vaxta qədər yemək olar?

Son yemək və ya qəlyanaltının vaxtı orqanizmin şəkərlə necə mübarizə apardığına və sonrakı yuxunun keyfiyyətinə təsir edə bilər. Metabolizm sirkadiyal ritmə tabedir, yəni günün müxtəlif vaxtlarında enerjini fərqli şəkildə emal edirik.

"Şəkər qəbulu barədə düşünərkən vaxt faktoru çox vacibdir”, deyə qeydiyyatdan keçmiş diyetoloq Cennı Finke bildirib.

Onun sözlərinə görə, axşam yaxınlaşdıqca həzm prosesi yavaşıyır, insulinə həssaslıq azalır və bu da orqanizmin böyük miqdarda şəkəri emal etməsini çətinləşdirir.

"İdeal olaraq son yemək yatmazdan iki-üç saat əvvəl olmalıdır. Bu, şəkər və ya karbohidratların həzm olunmasına və emalına vaxt verir. Bu interval melatoninin səviyyəsi artdıqca qanda şəkərin daha stabil qalmasına və yuxunun optimal keyfiyyətinə kömək edir”, deyə Finke vurğulayıb.

Bununla belə, əlavə şəkərin son qəbulu üçün hamıya uyğun universal qayda yoxdur. Əsas olan bədənin siqnallarına qulaq asmaqdır. Əgər şirin bir şey yedikdən sonra tez-tez oyanırsınızsa, onu gündüz saatlarında yemək daha faydalı ola bilər.

Diyetoloqlar gecə nə yeməyi məsləhət görür?

Əgər həqiqətən acsınızsa, yatmazdan əvvəl yeməkdən tam imtina problemi həll etmir, əksinə yuxuya getməyi və yuxunun keyfiyyətini çətinləşdirə bilər. Vörner zülal, faydalı yağlar, lif və mürəkkəb karbohidratları birləşdirən yüngül qəlyanaltı tövsiyə edir. Bu balans qanda şəkərin stabil qalmasına kömək edir, həzmi yavaşladır və dərin, bərpaedici yuxuya mane ola biləcək kəskin şəkər sıçrayışlarının qarşısını alır.

Aydın