O rus bu

İdris Heydərli

O rus budur. Tanıdığımız və nəməlum orus.

Onun dəyəri dəyişmədi. Nizami onu necə tanımışdısa, elə odur: "Eşşəyin başına tac qoysan da, eşşəkdir". 

Bizim son 200 illik qədərimiz onlarla bağlı. 

Orusbu Türkiyə tükcəsində zövqü üçün ehtiraslarını ödəyən anlamına gəlir.

Mənşəyi farscadır. Osmanlıya tatarlardan keçmiş ifadə olaraq düşünülür. Tatarlar da bu gün rus kimi tanınanları bu adla çağırırmışlar.

Şuşa orusun qalası oldu. Pənahəli xan aldandı, Fətəli xan aldandı, Mustafa xan aldandı. Şuşa və Xəzər orusun vaz keçəməcəyi hədəflərindəndir. 

Şuşa və Xəzər onun olalı o, imperya ola bildi. Şuşa və Xəzərsiz o sadəcə bir quldur. Min illər boyunca Orta Doğuya daşınan qullar oruslar idilər.

Nə edə bilərik, çarəsizik. Sadəcə izləyə bilirik.

Tülkünün dəyəri hiylədir, barsın dəyəri qurur. Tülkünün qarşısında barsın dəyəri ilə yaşamaq zor.

Qartalın dəyəri görə bilməkdir. 

İki başlı qartalın arxasında gizlənib yaşamaq, qartal olmaq demək deyildir.

Tülkü bir dəyər daşıyar... Çaqqalın da dəyəri var: pis və yaxşı. Tanıyırsan ki, budur. Tanımadığın, bilmədiyin, görmədiyin dəyərlə necə savaşasan?

Tarix deyir ki, gözdə deyiləm. Ancaq bu o demək deyildir ki, gözümün önündə baş verənləri görmürəm. Tarix doğrulardır, sadəcə doğru istək ilə oxuyanı olmalıdır.

Kələfin ucunu itirdik, başımıza corab hördülər. Papaq corab oldu.

İnsan fərd olaraq da, toplum olaraq da qazandıqlarını itirə bilməkdən sığortalanmayıb.

İtirmək hər an var. İtirmək qorxusu isə düşüncəni ayıq saxlayan vacib atribut.

Savaşları yaradan fərqlilikdir.

"Mən fərqli","biz fərqli","onlar fərqli" və sonuc anlaşılmamazlığ savaşla bitər.

200 il əvvəl savaşı uduzduq. Sonra "fərqli"nin müstəmləkəsi olduq. İtirdik, itirə-itirə də gedirik... 

Anlatmaq istədiyim nə itirməkdir, nə  savaş, nə də fərqlilik. 

Anlatmaq istədiyim isə İstinad nöqtəsidir. İnsan da,toplum da itirə bilər, vacib olan istinadın olmasıdır. 

Bu istinadlar fərqli də ola bilər, olur da. Əsas fərqlilik də məhz bu istinaddan sonra başlar...