"Qara Cümə" ilk dəfə 1960-cı illərdə ABŞ-da işlədilməyə başlanıb. Bu termin Filadelfiyada Şükranlıq Günündən sonra baş verən hədsiz nəqliyyat sıxlığını təsvir etmək üçün istifadə olunub. Daha sonra ticarətçilər bu ifadəni marketinq məqsədilə mənimsəyib və onu ilin ən böyük endirim gününə çeviriblər. İdeya cəlbedici görünsə də, illər keçdikcə "Qara Cümə"nin əslində istehlakçıları manipulyasiya etmək üçün yaradılmış ticarət aləti olduğu ortaya çıxıb.

Ticarət manipulyasiyası və istehlakçı tələsi

"Qara Cümə" kampaniyalarının əsas məqsədi istehlakçıların emosiyalarını idarə etməkdir. Şirkətlər bu kampaniyalar vasitəsilə böyük endirimlər və eksklüziv təkliflər təqdim edərək alıcıları alış-verişə məcbur edirlər. Lakin bir çox hallarda bu "endirimlər" yalnız illüziyadan ibarətdir.

Süni qiymət artımı

Bəzi mağazalar kampaniya öncəsi qiymətləri süni şəkildə artırır, daha sonra "endirim" edərək məhsulu əvvəlki qiymətinə satırlar.

Köhnə və zəif keyfiyyətli məhsullar

Bir çox böyük şirkət "Qara Cümə" günündə anbarlarında qalmış, satış üçün uyğun olmayan məhsulları çıxarır. Beləliklə, istehlakçı köhnə və ya keyfiyyətsiz mal alır, amma bunun fərqində olmur.

Alıcı tələsi

Endirimlər vaxt məhdudiyyəti ilə təqdim edildiyi üçün istehlakçılar emosional qərarlar verir və lazım olmayan məhsullar alırlar.

Ekoloji problemlər və israfçılıq

"Qara Cümə" yalnız istehlakçılara deyil, həm də ətraf mühitə mənfi təsir göstərir.

İsrafçılıq

Endirimlər səbəbindən insanlar lazım olmayan əşyaları almağa meyilli olur, bu isə israfçılığı artırır. Bu məhsulların əksəriyyəti istifadəsiz qalır və ya qısa müddət sonra tullantıya çevrilir.

Ətraf mühitin çirklənməsi

Kütləvi istehsal və logistik proseslər ətraf mühitə böyük yük gətirir. "Qara Cümə" zamanı alış-verişin artması karbon izini dəfələrlə artırır. İstehlakçıların sifariş etdiyi məhsulların daşınması və qablaşdırılması üçün böyük həcmdə resurs sərf olunur.

Niyə bəzi şirkətlər "Qara Cümə"dən imtina edir?

Son illərdə bir çox müstəqil mağaza və hətta bəzi böyük şirkətlər "Qara Cümə" kampaniyalarına qatılmaqdan imtina edir. Bunun əsas səbəbləri:

Maliyyə təzyiqi

Milad mövsümü öncəsi böyük endirimlər təklif etmək kiçik bizneslər üçün zərərlidir. Bu, onların gəlirlərini azaldır və davamlılıq problemləri yaradır.

Müştəri münasibətləri

Bəzi brendlər müştərilərini manipulyasiya etməkdən çəkinir və "Qara Cümə" əvəzinə müsbət sosial təşəbbüslər həyata keçirirlər. Məsələn, bəzi mağazalar "Geri ver cüməsi" keçirərək əldə etdikləri gəliri xeyriyyə təşkilatlarına bağışlayır.

Etibarlılıq

Şirkətlər müştərilər arasında uzunmüddətli etibar qazanmaq üçün "Qara Cümə" manipulyasiyalarından uzaq durmağı seçirlər.

Qara Cümə: Əslində uğursuz kampaniya?

Statistikalar göstərir ki, "Qara Cümə" kampaniyalarına maraq tədricən azalır. İnsanlar artıq bu kampaniyanın həqiqi olmadığını və daha çox manipulyasiya məqsədilə həyata keçirildiyini başa düşürlər. Məsələn, bəzi tədqiqatlar göstərir ki, istehlakçıların böyük hissəsi "Qara Cümə" günündə təqdim olunan endirimlərin əvvəlki qiymətlərlə eyni olduğunu fərq edir.

Nəticə

"Qara Cümə" kampaniyaları istehlakçıları manipulyasiya edən, kiçik bizneslərə təzyiq göstərən və ətraf mühitə zərər verən bir ticarət fırıldağıdır. İstehlakçılar bu manipulyasiyalara uymadan, həqiqətən lazım olan məhsulları almağa diqqət etməlidirlər. Bundan əlavə, yerli biznesləri və davamlı iqtisadiyyatı dəstəkləmək həm ətraf mühit, həm də cəmiyyət üçün daha faydalıdır.

Alpər