Siyasət 22:10 02.10.2023

“Bakı və onun müttəfiqlərinə qarşı yeni erməni terroru dalğası mümkündür” - Xarici ekspertlər

Sentyabrın 28-də postsovet məkanında, bəlkə də bütün dünyada misli görünməmiş hadisə baş verdi. Tarixdə ilk dəfə qanunsuz separatçı qurum özünü ləğv etdiyini elan etdi. Maraqlıdır, yaradılan presedent separatizmdən əziyyət çəkən digər ölkələr üçün nə kimi əhəmiyyət kəsb edəcək? Azərbaycan nümunəsi gələcəkdə onlara müəyyən mənada xidmət edə bilərmi? Burada, təbii ki, söhbət Moldova (Dnestryanı), Ukrayna (Krım, Donbas), Gürcüstandan (Abxaziya, Cənubi Osetiya) gedir.

Qaynarinfo xəbər verir ki, Caliber.az-ın bu suallarını xarici ekspertlər cavablandırıb.

Moldova əsilli rumıniyalı politoloq Mixay İsak  bildirib ki, Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin uğurlu fəaliyyəti sübut etdi ki, separatizmə qalib gəlmək və asayişi bərpa etmək mümkündür.

"DQR”in buraxılmasını təkcə konstitusion hakimiyyətlər deyil, Dnestryanı, Cənubi Osetiya və Abxaziyadakı separatçı rejimlər də diqqətlə izlədi. Təəssüf ki, milli reinteqrasiya yolu Moldova Respublikası və Gürcüstanın xüsusi coğrafiyasına və daxili siyasi iğtişaşlarına görə daha çətindir. Bakının hakimiyyət orqanları milli və beynəlxalq gündəmin mərkəzində milli reinteqrasiya məsələsini saxlamaqda davam edir və ağıllı geosiyasi gedişləri sayəsində məqsədlərinə nail olurlar. Bu siyasət həm siyasi, həm də hərbi praktiki beynəlxalq münasibətlərə gətirib çıxardı və bu gün heç kim Azərbaycanın Qarabağı azad etmək hüququ ilə mübahisə etmir. Təəssüf ki, həm Gürcüstanda, həm də Moldovada daxili siyasi vəziyyət elədir ki, hakimiyyət eyni tədbirləri görməyə hazır deyil - əsasən Rusiyanın separatçı ərazilərdəki hərbi mövcudluğu ilə əlaqədar, həm də daxili siyasi fikir ayrılıqlarına görə. Rusiyanın bu dövlətlərin siyasi həyatına daim qarışması səbəbindən onların öz cəmiyyətlərində bu problemin həlli ilə bağlı möhkəm konsensus formalaşdırması mümkün deyil. Lakin Moldova Respublikası və Gürcüstan hakimiyyəti üçün hərbi həll praktiki deyil və konstitusiya baxımından arzuolunmazdır. Hər iki ölkə separatçı ərazilərdən insanları cəlb etmək üçün iqtisadi və sosial siyasətdən istifadə etməkdə maraqlıdır. Moldova və Gürcüstan liderləri bunu həmişə bəyan ediblər”, - deyə moldovalı rumın politoloq bildirib. 

Onun sözlərinə görə, Ukrayna Rusiyaya qarşı müdafiə müharibəsində fəal iştirak edir və Qarabağın azad edilməsi modeli ukraynalı ekspertlər və siyasətçilər tərəfindən geniş şəkildə öyrənilir.

"Ukrayna mediası Qarabağın işğaldan azad edilməsini geniş şəkildə işıqlandırıb və bunu Ukrayna üçün nümunə kimi göstərib. Kiyev Azərbaycanın hərbi taktikasını və Qarabağ probleminin həllində istifadə etdiyi siyasi strategiyanı fəal şəkildə öyrənir. Bakının öz ordusunu dəyişməyə necə nail olması bütün böyük dövlətlərin bir çox hərbi rəhbərləri tərəfindən də öyrənilib və yerli antiterror tədbirləri hələ də dərsliklərdə öz əksini tapacaq. İndi dünya Bakının ərazini və Azərbaycanın yurisdiksiyasında qalmaq istəyən yerli əhalini necə reinteqrasiya edəcəyini izləyir.

Bir çox ölkələri maraqlandıran digər məsələ məcburi köçkün olan azərbaycanlıların köçürülməsidir, çünki Bakı onların rifahını təmin etmək üçün bəzi yeni siyasi, iqtisadi və sosial strategiyalar tətbiq edir. Bu, regionun digər ölkələrinə, xüsusən də Ukraynaya işğaldan azad edilmiş ərazilərin və oradan köçürülən milyonların yenidən inteqrasiyasına kömək edəcək.

Təbii ki, bunda təbliğat da öz rolunu oynayır və təəssüf ki, Bakıdan ermənilərə istənilən sülh təklifi müharibəni qızışdıran medianın hücumuna məruz qalacaq.

Başqa bir ehtimal, ASALA-nın etdiyinə çox oxşar olan erməni terrorizminin Azərbaycana və onun müttəfiqlərinə qarşı yeni dalğasının artmasıdır. Amma ümid edək ki, bu baş verməyəcək və Qarabağa birdəfəlik sülh gələcək”, - deyə M.İsak qeyd edib.
Öz növbəsində Ukraynanın informasiya siyasəti nazirinin keçmiş müavini, Post-İnformasiya Cəmiyyəti İnstitutunun direktoru, Kiyev-Mohiyla Akademiyasının müəllimi Dmitro Zolotuxin bildirib ki, bu, heç şübhəsiz, Azərbaycanın tarixi qələbəsidir.

"Mənə elə gəlir ki, mürəkkəb geosiyasi məsələ zahirən rahatlıqla həll olunanda dünyada çox adam belə nəticə gözləmirdi. Ancaq düzünü desək - bu sadəcə ilk baxışdan belə görünür. Bu nəticənin arxasında təkcə Azərbaycan silahlı qüvvələrinin əzmi və gücü deyil, həm də xalqın dəstəyi, diplomatların, kəşfiyyat orqanlarının gecə-gündüz fəaliyyəti dayanır. Bu nəticə həm də Türkiyə prezidenti Ərdoğanın çox canlı və fəal iştirak etdiyi, Ukraynada BMT Baş Assambleyasında çıxışı çox diqqətlə dinlənilən geosiyasi qərarların nəticəsidir.

Mən Azərbaycan xalqını çoxdan gözlənilən sülhün başlanması münasibətilə təbrik etmək istərdim və Qarabağda insanların həyatını çətinləşdirən bütün problemlərin tezliklə həllini arzulayıram”, - Zolotuxin deyir.

Lakin, eyni zamanda, o, vurğulayıb ki, Ukraynadakı müharibə yalnız tarixin gedişatı üçün məsuliyyəti öz üzərinə götürməyə hazır olan nüfuzlu siyasətçilər tərəfindən dəstəklənən müvafiq geosiyasi qərarlar qəbul edildikdə bitmək şansına malikdir.

"Hələlik bu baxımdan Ukraynadakı vəziyyətlə bağlı proqnozlar kifayət qədər bədbindir. Ukrayna ilə bağlı eyni geosiyasi qərar verildikdə, Kremlin baxışı kimi Parisin də hadisələrə nöqteyi-nəzəri göz ardı edilərsə, o zaman təkcə Ukraynada müharibə dayanmayacaq. Bu, eyni zamanda Dnestryanı, Abxaziya və qondarma Cənubi Osetiya ilə bağlı bütün məsələləri həll edəcək”, - ukraynalı ekspert yekunlaşdırıb.

Alpər