Ekspert: “SOCAR neftlə çirklənmiş torpaqların rekultivasiyasında əvəzsiz rol oynayır” (ŞƏRH)

Bu barədə "Report"a açıqlama verən Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Torpaqşünaslıq və Aqrokimya İnstitutunun Torpaqların rekultivasiya laboratoriyasının rəhbəri, dosent Fərhad Sadıqov SOCAR-ın təmizlədiyi torpaqların əksəriyyətində rekultivasiyanın mexaniki üsulundan istifadə olunduğunu deyib:

"Diqqətə çatdırmaq istərdim ki, respublikanın neftlə çirklənmiş sahələrinin ən böyük ərazisini Abşeron yarımadası təşkil edir. Burada 10 min hektarlarla neft və neft məhsulları ilə çirklənmiş torpaq var. Buna görə də həmin torpaqların rekultivasiyası məsələsi hər zaman aktual olaraq qalır. Bu gün dünyada rekultivasiyanın 25-dən çox üsulu bilinir ki, bizdə bunların yalnız 6-7-nə ehtiyac yaranır. Burada vacib məqam neft və neft məhsullarının hopma dərinliyidir. Bundan asılı olaraq, hər bir hektarın təmizlənməsinə sərf olunacaq vaxt və bu işə çəkiləcək xərc müəyyən olunur. Məsələn, Bibiheybət Neft və Qazçıxarma İdarəsinin (NQÇİ) ərazisində 100-lərlə hektar torpaq rekultivasiya edildi. Həmin torpaqlarda 150-200 il ərzində toplanmış və bəzi yerlərdə 2,5 metr dərinliyə kimi hopmuş neft və neft məhsullarının qalıqları vardı. Bu gün həmin ərazilərə baxanda əvvəlki mənzərədən əsər-əlamət qalmayıb. Buruqların ətrafı tamamilə təmizlənib, yaşıllıqlar salınıb, gələcəkdə parkların salınması nəzərdə tutulub. Bütün bu işlərin həyata keçirilməsində Azərbaycan Dövlət Neft Şirkətinin böyük əməyi var və bu danılmaz faktdır".

Onun sözlərinə görə, SOCAR-ın təmizlədiyi torpaqların əksəriyyətində rekultivasiyanın mexaniki üsulundan istifadə olunur. Bu üsulla torpaq təmizlənir, karbohidrogenlərin hamısı məhv edilir, yerdə qalan sahələri isə bioloji və fitomeliorativ üsullardan istifadə etməklə kənd təsərrüfatı üçün yararlı hala gətirmək olur. Bu yerdə Bibiheybət NQÇİ-yə bir daha qayıdaraq bildirim ki, orada rekultivasiya olunan ərazilərdə əsasən dekorativ ağaclar əkilib. Lakin həmin torpaq bar verən ağacların əkilməsi üçün belə yararlı olacaq dərəcədə dərin rekultuvasiya tədbirlərinə məruz qalıb. Həmin yaşıllıq zonası bu gün və ələlxüsus gələcəkdə paytaxtın ekoloji tarazlığının təmin edilməsində əhəmiyyətli rola malik olacaq".

Ekspert hesab edir ki, neçəki istehsalımız, neft sənayemiz var, torpaqların az miqdarda da olsa neftlə çirklənməsi olacaq və bu qaçılmaz prosesdir: "Sadəcə olaraq, neft və neft məhsulları ilə çirklənmənin az dərəcədə olacağı üçün artıq mexaniki yox, daha sadə rekultivasiya üsullarından istifadə olunacaq və bu da vəsaitə, vaxta qənaət deməkdir. Sonda vurğulamaq istərdim ki, laboratoriyamızda neftlə çirklənmiş torpaqların rekultivasiya üsullarının təkmilləşdirilməsi, dəqiqləşdirilməsi və onların istifadəyə qaytarılması üzrə tədqiqat işləri aktiv şəkildə davam etdirilir”.