Dünyadakı həyat bir gün qaçınılmaz olaraq sona çatacaq. Lakin bu sonun nə vaxt baş verəcəyi ilə bağlı yeni bir araşdırma hamımıza bir qədər ümid verir.

Qaynarinfo "Science Alert"ə istinadən xəbər verir ki, Çikaqo Universitetindən geofizik RJ Qraham və onun komandası tərəfindən aparılan tədqiqata görə, Günəşin qocalıb getdikcə daha parlaq hala gəlməsi dünyanın atmosferində karbon dövranını pozacaq və nəticədə bitkilərin fotosintez etmə qabiliyyəti itəcək. Ancaq yaxşı xəbər budur ki, bu fəlakət əvvəlki proqnozlardan iki dəfə daha uzun bir vaxtda baş verə bilər: tam 1,6 ilə 1,86 milyard il arasında!

Bu əlavə vaxt yalnız dünyanın həyatı üçün deyil, həm də kainatda həyatın anlaşılması üçün vacibdir. Qraham və komandası bildirir ki, dünya kimi planetlərdə mürəkkəb həyatın inkişafı üçün tələb olunan müddət düşündüyümüzdən daha uzun ola bilər.

Günəş isindikcə karbon azalır

Günəşin istilənməsi, qısa müddətdə bugünkü iqlim böhranına bənzəmir. Bu istilənmə milyonlarla il davam edən bir prosesdir. Zamanla dünyanın səthindəki silikat süxurlar atmosferdəki karbon qazını (CO2) udaraq onun səviyyəsini azaldacaq. Bu dövran, geoloji proseslərlə CO2-nin yenidən atmosferə buraxılması ilə tamamlanacaq. Lakin Günəşin parlaqlığı hər milyard ildə 10% artdıqca, bu proses sürətlənəcək və atmosferdəki karbon tədricən azalacaq.

Nəticədə, karbon qazı səviyyəsi bitkilərin yaşaya bilməyəcəyi qədər aşağı düşəcək. Tədqiqat qrupu bildirir ki, bu vəziyyət ilk olaraq C3 bitkilərini təsirləndirəcək, lakin C4 bitkiləri (məsələn, qarğıdalı və şəkər qamışı) təxminən 500 milyon il daha davam gətirə biləcək.

Heyvanlar və mikrob həyatı

Bitkilər tükəndikdən sonra, əlbəttə ki, onları qida mənbəyi kimi istifadə edən heyvanlar da yox olacaq. Oksigen səviyyələri də azalacağı üçün həyat yalnız anaerob (oksigensiz mühitdə yaşaya bilən) mikroblarla məhdudlaşa bilər. Ancaq bu da Günəşin dünyanın okeanlarını qaynadacağı nöqtəyə qədər davam edə bilər.

Bu yeni tədqiqat ümidverici olsa da, hələ bütün amilləri nəzərə almır. Məsələn, buludların əks əlaqə mexanizmləri və ya su dövranı kimi detallar modellərə daxil edilməyib. Daha mürəkkəb iqlim modelləri gələcəkdə bu mövzuda daha dəqiq proqnozlar verməyə kömək edə bilər.

Qraham və komandası bildirir ki, bu nəticələr yalnız dünyanın gələcəyi üçün deyil, həm də dünyadan kənar həyat araşdırmaları üçün kritik əhəmiyyət kəsb edir. Gələcəkdə başqa planetlərdə həyat əlamətləri axtarılarkən bu məlumatlar böyük əhəmiyyət kəsb edə bilər.

Təbii ki, bu ssenarilər insanlığın iqlim dəyişikliyi ilə dünyanı məhv etmədən əvvəl hərəkətə keçməsi şərti ilə mümkündür!

Aydın