2006-2009-cu illərdə ABŞ-ın Ukraynadakı səfiri olmuş Uilyam Teylor Vaşinqtonu və digər müttəfiqləri Ukraynanın NATO-ya üzvlüyünə icazə verməyə çağırıb, çünki xüsusilə Avropanın təhlükəsizliyi ondan asılıdır.

Qaynarinfo xəbər verir ki, o, bu barədə "The New York Times”ın köşə yazısında yazıb.

"Müharibə bitəndə Ukrayna NATO-ya üzv olmalıdır. Münaqişənin sonu ya Ukraynanın rus işğalçılarını dəf edəcəyi, ya da beynəlxalq ictimaiyyətin Rusiyaya müharibəni dayandırması üçün təzyiqi və ya prezident Zelenskinin təklif etdiyi hər ikisi səbəbindən gələcək. Amma Alyansa üzvlük olmadan Ukrayna 300 ildir onu təhdid edən Rusiya təcavüzündən heç vaxt təhlükəsiz olmayacaq və bütövlükdə Avropa təhlükəsiz olmayacaq", deyə Teylor bildirib.

O qeyd edib ki, 2014-cü ildən Rusiya prezidenti Vladimir Putin Ukraynanı bir millət kimi məhv etmək niyyətində olduğunu açıq şəkildə bəyan edib. "ABŞ və bir çox müttəfiq ölkələrin dəstəyi ilə Ukrayna 2 il 8 ay rusları cilovlayıb. Ukraynalılar göstərdilər ki, mübarizəni davam etdirəcəklər və prezident Baydenin dediyi kimi, qalib gələcəklər. Lakin onlar müharibə zamanı və ondan sonra NATO-ya üzvlük zamanı daha çox dəstəyə ehtiyac duyduqlarını açıqladılar", deyə Teylor vurğulayıb.

Diplomat əlavə edib ki, 2008-ci ildə NATO-nun Buxarest sammitində Ukraynanın Alyansa üzvlüyünü təmin etmək mümkün olmayıb. Onun sözlərinə görə, Vaşinqtondakı bəzi siyasi ekspertlər bundan bəhanə kimi istifadə edərək, Alyansın heç vaxt Ukraynanı qəbul etməyə razı olmayacağını deyirlər:

"Mən o zaman ABŞ-ın Kiyevdəki səfiri idim və məncə, əsl dərs odur ki, əgər biz daha əvvəl başlasaydıq və daha israrlı olsaydıq, uğur qazana bilərdik. 2007-ci ilin sonunda Vaşinqtonda ABŞ-ın Avropadakı səfirlərinin görüşündə o vaxtkı dövlət katibi Kondoliza Raysdan Buxarest sammitində Ukrayna üzrə Üzvlük Fəaliyyət Planını dəstəkləyəcəyimizi soruşduğumu xatırlayıram. O, bunu etmədiyini bir qədər qeyri-müəyyən şəkildə bildirdi. Beləliklə, bəzi müttəfiqlər, o cümlədən Almaniya bu siqnalı aldı və ona qarşı çıxmaq qərarına gəldi - ilk növbədə, bunun ABŞ-ın mövqeyi olacağını düşündükləri üçün".

Onun sözlərinə görə, ABŞ-ın o zamankı prezidenti kiçik Corc Buş öz administrasiyasını və NATO-nun digər liderlərini bu qərarı qəbul etməyə məcbur edib. Lakin diplomatın sözlərinə görə, bu, "çox gec" baş verib.

Teylor yazır ki, Ukraynanın NATO-ya üzvlüyünə təkan vermək üçün Buş sammitə gedən yolda Kiyevə səfər edib:

"O, ukraynalıların qətiyyətindən heyran oldu və üzvlük uğrunda mübarizəyə hazır şəkildə Buxarestə uçdu. Bununla belə, almanlar və fransızlar müqavimətdə möhkəm idilər. Hər iki ölkə Moskva ilə daha sıx əlaqələr qurmaqla Rusiyanın hərəkətlərinə təsir edə biləcəklərinə inanırdılar, göründüyü kimi, yanılıblar. Almaniyanın keçmiş kansleri Angela Merkel daha sonra etiraf etdi ki, Rusiyanın mümkün mənfi reaksiyası ilə bağlı qorxu Almaniyada qərarların qəbulu prosesinə təsir edib".

Taylorun fikrincə, NATO-nun Ukrayna və Gürcüstana üzvlük yolu təklif etməməsi çox güman ki, Putini belə nəticəyə gətirib ki, Qərb bu iki ölkəyə hücum etsə, dəstəkləməyəcək. "Dörd aydan sonra (Buxarest sammitindən sonra – red.) o, Gürcüstana, ondan altı il sonra isə Ukraynaya soxulub. Əgər NATO 2008-ci ildə Alyansa üzv olmaq yolunda Ukrayna və Gürcüstanı dəstəkləsəydi, Rusiya bu iki ölkəyə müdaxilə etməzdi və Ukrayna bugünkü dəhşətli Rusiya müharibəsini yaşamazdı”, diplomat hesab edir.

Buna görə də, Teylorun fikrincə, bu gün üçün bundan bir neçə dərs alınmalıdır. "İlk növbədə belə nəticəyə gələ bilərik ki, NATO-ya üzvlük Rusiyanın təcavüzünün qarşısını almaq üçün lazımdır. Putin indiyədək yalnız NATO üzvü olmayan ölkələrə hücum edib. İkincisi, Ukraynanın NATO-ya üzvlüyünə nail olmaq üçün Birləşmiş Ştatlar iyunda keçiriləcək NATO-nun növbəti sammitində bunu birmənalı prioritet hesab edərək mümkün qədər tez işə başlamalıdır", deyə o vurğulayıb.

Teylor həmçinin qeyd edib ki, hazırda bir çox müttəfiqlər, o cümlədən Fransa, Böyük Britaniya, Polşa və başqaları Ukraynanın NATO-ya üzvlüyünü dəstəkləyir:

"Daha bir neçə dövlət onlara mane olmayacaqlarını açıq şəkildə bildirir. Yenə də Almaniya əsas olacaq. Macarıstan, Slovakiya və Türkiyəni də razı salmaq lazım gələcək. Amma bu, kifayət qədər istək və qətiyyətlə bu mümkündür".

Onun sözlərinə görə, NATO müttəfiqləri razılaşırlar ki, Ukraynanın Alyansa qəbul edilməsi üçün hələ çox işi var. O hesab edir ki, eyni zamanda, ölkə Aİ-yə üzvlük yolunda mühüm irəliləyişlər əldə edir, o cümlədən bu prosesin tələb etdiyi siyasi və iqtisadi islahatlar.

Teylorun fikrincə, Rusiya Ukraynanın NATO-ya üzvlüyündən narazı ola bilsə də, söhbət Moskvanı sevindirməkdən getmir:

"Bu, davamlı sülh və təhlükəsizliklə bağlıdır. Moskva veto hüququ əldə etməyəcək".

O əlavə edib ki, NATO Ukraynanın Alyansa inteqrasiyası prosesinə başlamaq üçün müvəqqəti tədbirlər görməlidir:

"Ən əsası, Alyans Ukraynanı dərhal üzvlüklə bağlı danışıqlara başlamağa dəvət etməlidir ki, münaqişə bitdikdən sonra Ukrayna dərhal rəsmi üzvlüyə hazır olsun. Ukrayna NATO-ya daxil olana qədər Avropa təhlükəsiz olmayacaq və bütöv və azad olmayacaq. Ukrayna bunsuz müharibəni bitirməyə razı olmayacaq. Birləşmiş Ştatlar əsas rol oynayır və ardıcıl, davamlı və yaradıcı liderlik nümayiş etdirməlidir. Əgər siz inam, güc nümayiş etdirsəniz və hər tərəfdən çox çalışsanız, Ukrayna NATO-ya üzv ola bilər. Avropada sülh naminə bu baş verməlidir".

Teylor 2006-2009-cu illərdə ABŞ-ın Ukraynadakı səfiri olub, 2019-2020-ci illərdə isə müvəqqəti işlər vəkili kimi missiyaya rəhbərlik edib.

Aydın