"Elmlər Akademiyası” parkında rütubətli havaya qarışmış həzin çiskin altında qızımla gəzişir, erkən payızın yarpaqlarını sarı və qırmızının müxtəlif çalarlarına bürüdüyü ağacların nəm siluetinə baxırdıq. Birdən o, əlimdən yapışıb məni sağa, səkinin kənarındakı kitab köşkünə tərəf dartdı.

Ata kitab istəyirə, mənə nağıl kitabı al.

Köşkdəki arıq, pırpız saçları quş yuvasına bənzər, sırğalı oğlan bizi görcək gülümsündü. O, kimsəsiz məkanda həmsöhbət tapdığına görə sevinirdi. Mən qızımın ən xoşladığı əsəri, "Balaca şahzadəni” istədim.

Lakin, o, təəssüflə başını buladı, çiyinlərini çəkdi. Digər kitablar isə, ya artıq varımız idi, ya da qızıma maraqsız göründü. Biz üzrxahlıq edib sağollaşmaq niyyətindəykən, oğlan nazik üzlü kitabçanı bizə uzatdı.

Buna baxın, maraqlı olacaq...

Heyvanların, quşların, balıqların insan orqanizminə, psixika və sağlamlığına təsirindən bəhs edən kitabda müxtəlif əhvalatlar toplanmışdı. Burada, qara-qışqırıq salaraq iki yaşlı Hanka Kusku qida boğulmasından xilas edən tutuquşu Billi Kvaker də, fermer Co Enni ürək tutmasından qurtaran donuz balası Lulu da, göldə əzələ iflicindən batan gənci xilas edən Mimo adlı ağ balina da, başqa heyvanlar da var idi. Kitabı vərəqlədikcə, içindəki əhvalatlara nüfuz etdikcə qızımın qaşları təəccüblə yuxarı dartılır, olmuş hadisələrdən söhbət açan nikbin sonluqlu qısa novellalara diqqətlə qulaq kəsilirdi.

Mən oxuyur, o isə səbirsizliklə bir hekayətdən digər hekayətə, növbəti səhifələrə keçməyimi gözləyirdi. Heyvanların insan həyatını xilas etməsindən söhbət açan kitabı vərəqlədikcə yadıma aşağıda bəhs edəcəyim başqa bir əhvalat düşdü:

"Bankada bərkiyib buz qaxacına dönmüş dolmanı qaşıyıb, faşist kaskasına bənzəyən qazançaya əndərənə kimi hövsələm daralıb bir tikə oldu.

Qazın yaşıl alovu, qazançanın qaramtıl altını yaladıqca xörək xarta-xurtla qızırdı. Hələ küçədə olarkən baş qaldırmış canavar iştahası, yemək masaya gələnə kimi təzə alınmiş zavod çörəyinin yarıdan çoxunu məhv etdi. Təlatümlü aclığı əvəz edən məmnun toxluq, kürəyimi klassik güləşçi cəldliyi ilə köhnə divanın üstünə aşırdı.

Lakin, tənbəllik vaxtı deyildi. Mən, üstələyici yuxuya qalib gəlməli, quşları yedirtməliydim. Biri cəld, o biri nisbətən astagəl olan bu rəngarəng lələkli balacalar dalğalı tutuquşu cinsinə aid idilər. Tutuquşuları bacım saxlayırdı. Onun evdə olmadığı müddətdə isə quşların sağ və salamat olmasına cavabdeh mən idim.

Bu vəhşi təbiət qoynunda sağ qalma ehtimalları minimum olsa da, qəfəs mühitinin saxta asayiş və sabitliyindən məmnun görünsələr də, əslində onları dəmir barmaqlıq arxasında saxlamaq mənə həmişə yersiz görünürdü.

Lakin, üzərimə düşən məsuliyyəti və öhdəliyi vicdanla yerinə yetirməli, onların yemini, suyunu dəyişməliydim. İşi təzəcə bitirmişdim ki, qapı döyüldü.

Xalaoğlu qoltuğunda bir yığın "əkşn” janrlı videokaset qapının ağzında farağat dayanmışdı. Salam-kalam, hal-əhvaldan sonra, döşəkçəni yerə atıb, cəld mütəkkəyə dirsəkləndik və seçdiyimiz filmləri seyr etməyə başladıq.

Birdən, ətrafı bürüyən bərk səs-küy, çığırtı səsi bizi yan otağa keçməyə məcbur etdi. Orada gördüyümə inana bilmirdim. Tutuquşular hədsiz narahat görünür, bir yerdə qərar tuta bilmir, özlərini qəfəsin divarlarına çırpırdılar. Mən isə əlacsız halda ora-bura vurnuxur, ağıla batacaq bir vasitə tapa bilmədiyimdən, onlara görə təlaşlanırdım. Xalaoğlu çevirilib mat-məəttəl dedi:

- Bəlkə onların suya, qidaya ehtiyacı var?

- Yox e, qablarını təzəcə doldurmuşam!?

Heç nə anlaya bilmirdik. Yəqin, beş dəqiqə də belə davam etsəydi, onlar özlərini qəfəsin sərt, dəmir millərinə vurub həlak edəcəkdilər.

Fəqət, qəflətən baş verən təkan, hansısa qəribə, mübhəm bir qüvvə məni sərt şəkildə geriyə doğru itələdi və zərblə divara çırpdı. Ağrıdan gözüm qaraldı. Ətrafda olan hər şey, döşəmə, tavan, evdəki əşyalar, hamısı silkələnməyə, dəhşətli qüvvəylə titrəməyə başladı. Şkafın üzərindəki köhnə samovar və qab-qacaq qutuları gurultuyla yerə aşdı. Mətbəxdə yenə nə isə töküldü, harada isə partlayışa bənzər səs eşidildi.

Baş verənlərə tormozlayan beynim, hərəkət etmək, qaçıb qurtulmaq istəyən bədənimi sanki yerə mıxlamışdı. Xalaoğlunun "Zəlzələ !” qışqırığının səpdiyi soyuq duş effekti, instinktiv qorxu hissinə qarışıb məni çölə tulladı. Yalnız, bu zaman nə baş verdiyini anladım. Dördüncü mərtəbədən aşağı düşənə qədər sanki zaman dayanmışdı.

Bayırda 9 mərtəbə binalar ləngər vurur, qorxunc şəkildə əyilib-qalxır, şiddətli xəzridən budaqları oyuncağa çevrilən zeytun ağacı kimi sağa- sola yellənir, adamı vahimələndirirdilər.

Zəlzələnin birinci dalğasından sonra, ondan heç də geri qalmayan ikinci dalğası da gəlib-keçdi. İnsanlar yavaş-yavaş özlərinə gəlir, bir-birlərinə təsəlli verməyə çalışırsa da, heç kəs evə, mənzilə qayıtmağa ürək etmirdi.

Birdən, yadıma quşlar düşdü. Axı, onlar məni xəbərdar etmişdilər!? Axı, onların səsinə, qara-qışqırığına vaxtında reaksiya versəydim, təlatümə, vəlvələyə, zəlzələyə hələ xeyli qalmış həyətə qaçar, tam təhlükəsizliyə qovuşa bilərdim!?

Xalaoğlunun israrına və etirazına baxmayaraq geri qayıdıb, yaşadığım binaya girdim və sürətlə pillələri qalxmağa başladım. Dəhlizdən içəri girib, təngənəfəs tutuquşuların olduğu otağa atıldım. Onlar isə heç nə olmayıbmış kimi var-gəl edir, məzəli səslər çıxarır, başlarını bir-birinə sürtərək, xoşbəxtcəsinə cükküldəşirdilər.”