Sülhməramlılar Qarabağdan bu tarixdə çıxır: Rusiya müddəti uzada bilərmi?

Qarabağda erməni separatizmi məhv edildikdən sonra da Azərbaycan ictimai rəyində "sülhməramlıların qalma müddəti uzadıla bilərmi” sualları hələ də müzakirə mövzularından biridir. Üç amil bunun mümkünsüz olduğunu deməyə əsas verir.

Birincisi, 10 noyabr bəyanatının özüdür: bəyanatın 4-cü bəndində qeyd olunur ki, "Rusiya Federasiyasının sülhməramlı kontingentinin qalma müddəti 5 ildir və müddətin bitməsinə 6 ay qalmış hazırkı müddəanın tətbiqinə xitam verilməsi niyyəti ilə bağlı tərəflərdən hər hansı biri çıxış etməzsə, müddət avtomatik olaraq növbəti 5 ilə uzadılır”; yəni tərəflərdən biri – Azərbaycan, yaxud Ermənistan sülhməramlıların fəaliyyətinə xitam verilməsini istəsə, onların qalma müddəti uzadılmır; artıq həmin tərəflərdən biri – Ermənistan de-yure və de-fakto prosesin iştirakçısı deyil, beləliklə, 2015-ci ilin noyabr ayından sonra sülhməramlıların qalma müddətinin ümumiyyətlə uzadılmasının müzakirəsinə də ehtiyac yoxdur;

İkincisi, sülhməramlılara ehtiyacın qalmamasıdır: Rusiya kontingentinin əsas missiyası "atəşkəsə” nəzarət etmək və mülki əhalinin "təhlükəsizliyini” qorumaq idi, lakin, Qarabağdan Ermənistan ordusunun qalıqları çıxarıldığı, erməni separatizmi ləğv edildiyi və erməni əhalisi kütləvi şəkildə getdiyi üçün belə bir "əsas” qalmayıb;

Üçüncüsü, "mülki əhalinin qorunması” perspektivi də qalmayıb: erməni əhalisinin bir qismi yenidən Qarabağa köçərsə, hesab etmək olar ki, Rusiya bundan sülhməramlıların qalması üçün bəhanə kimi istifadə edəcək, hərçənd, praktiki olaraq bu variant da keçərli deyil:

- ermənilərin yenidən Qarabağa köçməsi perspektivi görünmür;

- əgər müəyyən bir qismi qayıtsa, onlar Azərbaycan vətəndaşlığını qəbul edəcək və bu o deməkdir ki, qayıdanlar rəsmi Bakının onların hüquq və təhlükəsizliyinin qorunması zəmanətini də qəbul edir;

- nə Rusiya sülhməramlıları, nə də hansısa başqa bir kontingent Azərbaycan dövləti ilə erməni vətəndaşları arasında hansısa rolu oynaya bilməz;

Bütün bunlar Rusiyanın sülhməramlıların Qarabağda qalma müddətini istəsə belə uzada bilmək imkanının olmadığını deməyə əsas verir.