Türkiyənin "Anadolu” agentliyinin saytında Siyasi Araşdırmalar İnstitutunun direktoru, Rusiya Federasiyası prezidentinin keçmiş etibarlı adamı Sergey Markovla müsahibə dərc olunub.

Qaynarinfo xəbər verir ki, rusiyalı politoloqun fikrincə, Azərbaycanın Qarabağ bölgəsində hadisələrin inkişafı üçün ən azı beş mümkün senari var.

"Mən Qarabağda vəziyyətin inkişafı üçün beş mümkün senari görürəm - qeyri-real, ətalətli, ideal, kompromis və erməni radikallığı", deyə Sergey Markov bildirib.

Onun sözlərinə görə, Ermənistan rəhbərliyi qeyri-real variant uğrunda mübarizə aparır, ona görə, İrəvan de-yure Qarabağı Azərbaycan ərazisi kimi tanıyır, lakin de-fakto regionun erməni icması "muxtariyyəti” saxlamağa çalışır.

Bu halda zaminlər beynəlxalq strukturlar, o cümlədən Aİ və Ermənistanın ən mühüm müttəfiqi olan Fransanın aparıcı rol oynadığı ATƏT-dir.

"Bu variant bir neçə səbəbə görə mümkün deyil. Birincisi, Azərbaycan Ermənistandan qat-qat güclüdür. Bəs niyə ona təslim olmalıdır?

İkincisi, Ermənistanın Fransa kimi müttəfiqləri sadəcə adda müttəfiqdirlər, hətta bu sözlər bəzən qətnamə şəklini alsa belə. Lakin Paris ona heç bir ciddi iqtisadi, xüsusən də hərbi dəstək verməyəcək.

Üçüncüsü, ən mühüm səbəb Azərbaycanın Qarabağın erməni icması üçün artıq çox mənfi "muxtariyyət” təcrübəsinin olmasıdır. Onlar bu muxtariyyətdən əvvəllər də vəhşicəsinə sui-istifadə ediblər. Ermənilər üsyan qaldırdılar, müharibəyə başladılar, çoxlu insan öldürdülər, azərbaycanlıları qovdular”, deyə Markov bildirib.

Böyük ehtimal və ideal senari

Çox güman ki, Markovun fikrincə, müzakirələrin davam edəcəyi "inertial” senaridir, lakin təxminən iki il yarımdan sonra Qarabağda Rusiyanın sülhməramlı missiyasının yerləşdirilməsi ilə bağlı Üçtərəfli Bəyannamənin bəndi başa çatacaq. Və kontingent bölgəni tərk edəcək.

"Azərbaycan Prezidenti sülhməramlı missiyanın qalma müddətini uzatmayacaq, çünki Ermənistan Üçtərəfli Bəyannamənin şərtlərinə əməl etmir. Bu əsas inertial seçim mənə daha inandırıcı görünür", deyə Markov əlavə edib.

Markovun fikrincə, Ermənistan rəhbərliyinin Azərbaycanla sülh müqaviləsi imzalamaq üçün özündə güc tapması "ideal” olardı:

"Bu, o deməkdir ki, İrəvan Qarabağda Azərbaycanın bütün qanunlarının tətbiq edilidiyini və regiondakı erməni icmasının təhlükəsizliyinin Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasına uyğun olaraq, ölkədə yaşayan digər xalqların təhlükəsizliyinin təmin edildiyi kimi qəbul edir. Belə variantın mümkünlüyü çox aşağıdır, çünki Paşinyan qorxur ki, bu halda onu devirəcəklər və bəlkə də bəzi revanşistlər onun edamını tələb edə bilərlər”.

İdeal senarini yumşaltmaq, kompromisə çevirmək, nəzarətin tədricən Azərbaycana keçməsini, erməni sakinlərinin Azərbaycan cəmiyyətinə və dövlətçiliyinə inteqrasiyası üçün tədbirlərin görülməsini nəzərdə tutmaq olar.

Erməni radikal senarisi

Markovun fikrincə, İrəvan KTMT-dən çıxmaq, Rusiya ilə münasibətləri pozmaq, hətta NATO ilə öz ərazisində alyans qoşunlarının və ABŞ hərbi bazasının yerləşdirilməsi ilə bağlı saziş imzalamağı özündə ehtiva edən "erməni radikal senarisini” həyata keçirməyə cəhd edə bilər:

"Bu variant indi qeyri-mümkün görünür, lakin məncə, Ermənistan rəhbərliyi bunu nəzərdən keçirir, çünki onlar yalnız başqasının onların maraqları uğrunda mübarizə aparmasını xəyal edirlər. Rusiya Ermənistanın maraqları uğrunda döyüşə rus ordusunu göndərməkdən imtina etdiyi üçün indi ermənilər bunu bacaranları axtarırlar”.

Ekspert onu da qeyd edib ki, radikal erməni senarisi o zaman reallaşa bilər ki, hazırkı vəziyyət uzansın və Ermənistanın bunu həyata keçirməyə vaxtı olsun:

"Ancaq hesab edirəm ki, Azərbaycan Ermənistanın bu istiqamətdə hər hansı addım atdığını görsə, ona vaxt verməyəcək. Bu, yalnız İrəvanın atəşkəs razılaşmalarını pozması səbəbindən Azərbaycan qoşunlarının Qarabağın bütün ərazisinə sürətlə daxil olmasına gətirib çıxaracaq. Güclü döyüş ola bilər. Amma prinsipcə, bir neçə günlük gərgin döyüşlərdən sonra Azərbaycan Qarabağın bütün ərazisini tam nəzarətə götürəcək”.

Alpər