Süni intellekt və neyrotexnologiyanın sürətli inkişafı şüurun necə yarandığını anlamaq ehtiyacını əvvəlkindən daha təcili edir. Bu, beynəlxalq alimlər qrupunun gəldiyi nəticədir.
Qaynarinfo xəbər verir ki, tədqiqat "Frontiers in Science" jurnalında dərc edilib.
Şüur, bir orqanizmin özünü və ətraf aləmi dərk etdiyi bir vəziyyətdir. Onilliklər ərzində aparılan tədqiqatlara baxmayaraq, elm hələ də subyektiv təcrübənin bioloji proseslərdən necə yarandığını izah edə bilmir.
"Şüur artıq fəlsəfi bir kateqoriya deyil. Bu, tibbə, qanuna, etikaya və insan varlığının özünün anlayışına birbaşa təsir edən bir sualdır", deyə tədqiqatın müəlliflərindən biri olan Brüssel Azad Universitetinin professoru Aksel Kliremans bildirib.
Alimlər müxtəlif fərziyyələri araşdırırlar. Bunlara qlobal iş sahəsi nəzəriyyəsi də daxildir. Bu nəzəriyyə şüurun müxtəlif beyin bölgələrindən məlumatların inteqrasiyasından yarandığını göstərir. Bu nəzəriyyəyə əsasən, sistem hissələri sıx bağlı olduqda və qarşılıqlı təsir göstərdikdə şüurlu olur.
Yeni bir araşdırmada tədqiqatçılar şüur elminin mövcud vəziyyətini və bəşəriyyətin yalnız anlamaqda deyil, həm də şüur yaratmaqda - məsələn, süni intellektdə və ya laboratoriyada istehsal olunan beyin orqanoidlərində - uğur qazanması halında yarana biləcək potensial nəticələri təhlil ediblər.
Müəlliflərin fikrincə, bir sistemin - istər insan, istər heyvan, istər embrion, istər orqanoid, istərsə də süni intellekt olsun - şüurun xüsusiyyətlərinə malik olub-olmadığını müəyyən etmək üçün etibarlı şüur testləri lazımdır. Bu, ağır beyin zədələnməsi və ya demensiyası olan xəstələrdə şüurun diaqnozuna, eləcə də onun döllərdə və ya heyvanlarda nə vaxt ortaya çıxdığını anlamağa kömək edəcək.
Lakin, bu cür kəşflərin dərin etik və hüquqi nəticələri də olacaq: əgər bir sistem şüurlu kimi tanınırsa, cəmiyyət onu necə müalicə etmək sualına cavab verməli olacaq.
Susseks Universitetinin professoru Anil Set bildirib: "Şüurun öyrənilməsindəki irəliləyişlər özümüz, süni intellekt və təbiətdəki yerimiz haqqında anlayışımızı dəyişdirəcək".
Müəlliflər xəbərdarlıq edirlər ki, süni intellekt və beyin interfeysləri ilə əlaqəli texnologiyalar şüur elmindən daha sürətli inkişaf edir və bu, ciddi etik nəticələrə səbəb ola bilər.
Aydın
Şərhlər