Alimlər araşdırıblar ki, hərəkət zamanı məməlilər əsasən vizual siqnallar vasitəsilə öz mövqelərini izləyir və məkan oriyentasiyasını təyin edirlər. Lakin beyin sabit vizual oriyentirlər olmadıqda belə daxili xəritəsini yenidən kalibrləmək qabiliyyətinə malikdir.

Qaynarinfo xəbər verir ki, bu barədə "Nature Neuroscience" jurnalında dərc edilmiş araşdırmanın nəticələrində qeyd olunub.

Bir insan nişanlarla örtülmüş bir tunel vasitəsilə getdiyi zaman, beyni nişanların onun yanından hansı sürətlə keçdiyini müəyyənləşdirir. Bu şəkildə beyin keçilmiş məsafəni və məkan daxilində nisbi mövqeyi daim təhlil edir.

"Beyin daxili sürət hissini öz məkan xəritəsi və yalnız optik axın siqnalları vasitəsilə tənzimləyə bilər. Bu prosesdə insanlara hərəkət zamanı qəbul etdikləri vizual naxışlar kömək edir," – deyə araşdırmanın müəllifi, Uaytinq Mühəndislik Məktəbində mexanika mühəndisliyi professoru Noa Kouen izah edib.

Alimlər qrupu nişanlama sürətinin dəyişməsi və ya nişanların silinməsinin beynin reaksiyasına necə təsir edəcəyini müəyyən etmək qərarına gəliblər.

Eksperiment siçanlar üzərində aparılıb. Komanda virtual reallıq qübbəsi qurub və divarlarına işıq zolaqları proyeksiya edib. Alimlər beyindəki neyronların telefondakı GPS kimi işlədiyini fərz ediblər.

Heyvanları qübbə ətrafında gəzməyə şokoladlı süd damcıları ilə motivasiya ediblər. Zolaqlar siçanların sürəti və məkan içindəki mövqeləri haqqında şüuraltı bir siqnal kimi xidmət etməli idi.

Zolaqlar siçanlar addım atdıqca əks istiqamətdə dönüb. Beyin bədənin iki dəfə daha sürətlə hərəkət etdiyini düşünüb, buna görə də onların məkan hissi təhrif olunub.

Bir müddət sonra, zolaqlar söndürüldükdə belə, siçanlar hələ də daha sürətli hərəkət etdiklərini hiss ediblər.

Məməlilərin beyni oriyentirlərin bir-birinə nisbətən mövqeyindən istifadə edərək mövqeyi və təxmini sürəti kalibrlədiyi üçün alimlər bu prosesin heç bir oriyentir olmadan necə işlədiyini öyrənməyə maraq göstəriblər.

"Naviqasiya sistemi beynin yaddaş sistemi ilə çox sıx bağlıdır, buna görə də biz ümid edirik ki, koqnitiv xəritələrin yaradılması mexanizmini başa düşmək, yaşlanma və demensiya zamanı yaddaşın zəifləməsini izah edəcək", – deyə Kavli Neyron Elmləri İnstitutunun professoru Ceyms Knierim bildirib.

Nəticələr robototexnika üçün də əhəmiyyətlidir. Kouen qeyd edib ki, bu kəşf həmçinin süni intellekt və koqnitiv sistemlərin tətbiqi üçün maşın öyrənməsi alqoritmlərinin inkişafına töhfə verə bilər.

Alpər