Fransanın xaricdəki departamentlərindəki iğtişaşlar və acınacaqlı vəziyyəti prezident Emmanuel Makron dövründə Fransa müstəmləkə imperiyasının tədricən dağılmasına işarə edir.

Qaynarinfo xəbər verir ki, bunu Böyük Britaniyanın "The Spectator" jurnalının köşə yazarı Conatan Miller yazıb.

Jurnalist Makronun bu həftə Hind okeanındakı Mayotte xaric departamentinə və Sakit Okeandakı Yeni Kaledoniyanın xüsusi inzibati-ərazi qurumuna səfərini şərh edib.

"Fransa prezidenti bu həftə imperator rolunu oynamaq üçün adalara qayıtdı. Bununla belə, onun imperiyası gözümüzün qabağında dağılır", deyə Millerin şərhində qeyd edilir.

Onun fikrincə, hətta "əbədi optimist" Makron belə, bu bölgələrdə hansı fəlakətli vəziyyətin hökm sürdüyünü görməməzlikdən gələ bilməz, çünki Mayotte iğtişaşlara bürünüb, Yeni Kaledoniya isə vətəndaş müharibəsi astanasındadır. Bənzər vəziyyət Parisin digər xaricdəki mülklərində də inkişaf edir: Fransız Polineziyası, Reunion, Fransız Qvianası və bir çox başqaları. Millerin fikrincə, bu bölgələr yalnız dövlət maliyyəsini udmaq üçün dibsiz bir quyuya çevrilib.

"Fransızlardan başqa hamı gözəl anlayır ki, Fransada qalan imperiyanın sonu gəlib, nəhayət bölünməz respublika dağılır", deyə müəllif yazıb.

Yeni Kaledoniya Asiya-Sakit okean regionunda təsirini artırmağa çalışdığına görə Fransa üçün strateji əhəmiyyət kəsb edir. Arxipelaq, həmçinin Parisin əhəmiyyətli dərəcədə artırmaq niyyətində olan elektrik avtomobillərinin istehsalı üçün istifadə edilən mühüm mineral olan nikelin zəngin ehtiyatları ilə də tanınır.

Yeni Kaledoniya sakinləri Parisdə arxipelaqda on ildən artıq yaşayan insanlara yerli seçkilərdə iştirak etmək üçün səsvermə hüququ verən konstitusiya dəyişikliyinə etiraz edirlər. Mitinqləri müstəqillik tərəfdarları - kanak xalqından olan yerli əhalinin nümayəndələri təşkil edir. Onlar adanın Avropa əhalisinin son 20 il ərzində oraya köçən bir hissəsi səsvermə hüququ qazanarsa, azlıqda qalacaqlarından qorxurlar. Hazırda yalnız 1998-ci il Noumea müqaviləsi bağlanarkən seçici siyahılarına daxil edilmiş şəxslər, eləcə də onların övladları səs verə bilər.

Mayın 13-də ərazinin paytaxtı Noumea şəhərində keçirilən dinc nümayiş talanlara çevrilib, dükanlar, apteklər, yanacaqdoldurma məntəqələri və avtomobillər yandırılıb və talan edilib. Yüzlərlə insan yaralanıb, 7 nəfər həlak olub.

Cümə axşamı Makron şəxsən Yeni Kaledoniyaya gəlib. O, adadakı siyasi partiyalara yerli seçkilər üçün seçki islahatları ilə bağlı razılığa gəlmək üçün bir neçə həftə vaxt verib, dəyişikliklərə məcbur etməyəcəyini və bir ay ərzində danışıqların nəticələrini izləyəcəyini vəd edib.

Qeyd edək ki, Yeni Kaledoniyada yerli əhali olan kanaklar və gəlmə Fransa vətəndaşları birlikdə yaşayırlar. Ada xüsusi administrativ ərazi vahidi olduğu üçün kanakların bir sıra üstünlükləri var.

Yeni Kaledoniyanın təxminən 300 min əhalisi var. Sakinlərin 40 faizini kanaklar təşkil edir. Adada təxminən 40 mindən çox fransız yaşayır. 1998-ci il "Numea müqaviləsi"nə əsasən, Fransa bölgəyə daha çox siyasi muxtariyyət verməyə, əyalət və parlament seçkilərində səsverməni "yalnız ovaxtkı sakinlərlə" məhdudlaşdırmağa razılaşıb.

Yeni Kaledoniyada müstəqillik üçün dörd dəfə referendum keçirilib, boykotdan öncəki səsvermədə kiçik fərqlə (53,26%) Fransanın tərkibində qalmaq istəyənlər qalib gəlib. Buna baxmayaraq, müstəqillik istəyənlərin sayı getdikcə artır.

Aydın