Həyat və ölüm arasında üçüncü mərhələ də var?

Qaynarinfo xəbər verir ki, "The Conversation" nəşrində dərc edilən elmi məqaləyə əsasən, tədqiqatçılar orqanizmlərin ölümü sonrası hüceyrələrin hələ də fəaliyyət göstərə və hətta çevrilə biləcəyi ehtimalı üzərində çalışırlar. Ənənəvi olaraq ölüm, geri dönməyən son kimi qəbul olunurdu. Lakin son elmi nəticələr bu sərt tərifin yenidən nəzərdən keçirilməsinə səbəb olub.

Alimlərin müşahidələrinə əsasən, bir canlı öldükdən sonra belə bədənin bəzi hüceyrələri hələ də "yaşayır" və tamamilə fərqli formaya çevrilə bilir. Bu çevrilmə "yaşayan robotlar" olaraq tanınan, çoxhüceyrəli və yeni funksiyalara malik orqanizmlərlə özünü göstərir. Bu anlayış, hüceyrələrin orqanizmin bioloji ölümündən sonra belə aktiv qala biləcəyi və yeni funksiyalar qazana biləcəyi ehtimalını ortaya qoyur.

Bu "yaşayan robotlar"ın ən maraqlı nümunələrindən biri insanın ağciyər hüceyrələrindən əldə olunan "antrobotlar"dır. Təkcə ağciyər hüceyrələri, heç bir xarici müdaxilə olmadan birləşərək ətrafda hərəkət edə bilən və zədələnmiş sinir hüceyrələrini bərpa etmə qabiliyyətinə malik mürəkkəb strukturlar yaradır. Bu cür hüceyrə çevrilməsi və funksionallıq, ölümün yalnız fərdi orqanizm və şüur səviyyəsində bir son olduğunu, lakin hüceyrə səviyyəsində bir yenidənqurma və adaptasiya mərhələsinin başlanğıcı ola biləcəyini göstərir.

Bu kəşf, tibb, biologiya və regenerativ tibb sahələrində inqilabi tətbiqlərə yol aça bilər.

Bu yeni, "üçüncü mərhələ" adlandırılan halın yaranması ölüm anından keçən vaxt və maddələr mübadiləsi kimi müxtəlif amillərdən asılıdır. Araşdırmaçılar bu hüceyrəvi proseslərin tam başa düşülməsi üçün əlavə elmi işlərin aparılmasına ehtiyac olduğunu vurğulayırlar.

Bu kəşf təkcə həyat və ölümün bioloji sərhədlərini sarsıtmır, eyni zamanda etik və fəlsəfi müzakirələr üçün də ciddi zəmin yaradır. Gələcək tədqiqatlar bu sirli üçüncü mərhələnin mahiyyətini ortaya çıxararaq insan sağlamlığı və biotexnologiya üçün yeni imkanların qapısını aça bilər.