“Tomahawk” Ukraynadakı müharibənin gedişatını dəyişə bilər, “Patriot” isə…

Qaynarinfo xəbər verir ki, bu barədə "The Telegraph” yazır.

Mənbələrin məlumatına görə, bu sorğu artıq Vaşinqtonda rəsmi müzakirələrə daxil olub.

"Hər bir qanadlı raket dəyməli olduğu nöqtəyə 30 sm fərqlə dəydi”, – Donald Tramp "Tomahawk”ların İranın nüvə obyektlərinə zərbələr zamanı istifadəsini xatırlayaraq lovğalanıb, bunu məhv zonalarının peyk şəkilləri də təsdiqləyib.

Xəbərin dərcindən qısa müddət sonra vitse-prezident Cey Di Vens təsdiqləyib ki, bu məsələ nəzərdən keçirilir: "Biz, şübhəsiz ki, avropalılardan gələn bir sıra sorğuları nəzərdən keçiririk”.

Müəyyən şərtlər daxilində, əgər Tramp tədarüklərə icazə versə, Avropa hökumətləri NATO-nun rəhbərlik edəcəyi sxem çərçivəsində raketlərin ödənişini edə bilərlər.

ABŞ prezidentinin Ukrayna üzrə elçisi Kit Kelloq daha da irəli gedərək bildirib ki, Kiyevə Rusiya ərazisinə uzaqmənzilli zərbələr endirməyə icazə verilə bilər:

"Dərin zərbə endirmək imkanından istifadə edin. Məxfi yerlər deyilən bir şey yoxdur”.

Məsələnin texniki tərəfi

"Tomahawk” – sualtı qayıqlardan, gəmilərdən, təyyarələrdən və ya qurudan buraxıla bilən səsdən aşağı sürətli qanadlı raketdir; modeldən asılı olaraq uçuş məsafəsi 2500 km-ə qədər çata bilər. Raketlər aşağı hündürlükdə uçaraq radiolokasiyadan yayınır, maneələrdən yan keçmək üçün bort sensorları ilə təchiz olunub və təxminən 450 kq-lıq döyüş başlığı daşıyır, bu başlıqlar möhkəmləndirilmiş hədəfləri, o cümlədən bunkerləri məhv etməyə qadirdir.

Əgər Ukrayna "Tomahawk”lar əldə etsə, yəqin ki, onları Rusiyanın arxa cəbhəsindəki komanda məntəqələrinə, sursat anbarlarına və hərbi istehsal meydançalarına yönəldəcək. Nəzəri olaraq belə zərbələr hücum tempini zəiflədə, cəbhənin təchizatını çətinləşdirə və düşmənin komanda strukturlarını poza bilər.

Raketin taktiki cəhətdən güclü imkanlarına baxmayaraq, analitiklər "Tomahawk” tədarükünün təkbaşına strateji balansı dəyişəcəyinə şübhə edirlər.

"Putin düşünür ki, o, qalib gəlir və bu hesablamaları dəyişəcək yeganə şey Rusiyaya vurulan zərərdir. Bu zərər o qədər dağıdıcı olmalıdır ki, Rusiyada onun hakimiyyətinə real təhdid təşkil etsin”, – "Çatham House”un baş müşaviri Kir Cails bildirib.

Onun sözlərinə görə, "bunun xaricində olan hər şey sadəcə müharibənin aparılmasının bir hissəsidir”.

RUSI analitik mərkəzindən doktor Sidxart Kauşal da istehsal məhdudiyyətlərinə diqqət çəkib:

"Tomahawk” – bahalı raketdir, amma materiallarla bağlı əsas məsələ qiymət deyil, istehsaldır. ABŞ ildə 50–70 belə raket istehsal edir və Yaxın Şərqdə yüzlərləsini xərcləyir”.

Qərb KİV-lərinin məlumatına görə, prezident Vladimir Zelenski BMT Baş Assambleyasında ABŞ prezidenti Donald Trampla ünsiyyəti zamanı Ukrayna üçün uzaqmənzilli "Tomahawk” raketlərini xahiş edib.

Hərbi ekspert Oleq Katkov izah edib ki, "Tomahawk” – dənizdən buraxılan, o cümlədən sualtı qayıqlar üçün nəzərdə tutulmuş gəmi bazalı raketdir. Amma indi onu quru buraxılış qurğularından da atmaq mümkündür – ABŞ mobil yerüstü "Typhon” start kompleksləri yaradıb.

Hazırda Tomahawk raketləri üçün yerüstü buraxılış qurğuları yalnız ABŞ və Böyük Britaniyada var. Lakin yaxın vaxtlarda onlar Filippin və Almaniyada da peyda ola bilər, – general İqor Romanenko əlavə edib.

"Aylarla davam edən dağıdıcı Rusiya hücumları Moskvanın öz raketlərini Ukraynanın havadan müdafiəsindən yayınmaq üçün modifikasiya edə bildiyini göstərir”. 

Bu barədə isə "Financial Times”a ukraynalı və qərbli rəsmilər danışıblar.

Rəsmilərin sözlərinə görə, bu yay Ukrayna PUA istehsalçılarına qarşı həyata keçirilən bombardmanlar Rusiyanın ballistik raketlərini daha effektiv şəkildə ABŞ-ın "Patriot” sistemlərinə qarşı istifadə etmək üçün təkmilləşdirdiyini parlaq şəkildə göstərib.

Onlar əlavə ediblər ki, Rusiya, çox güman, 500 km-ə qədər məsafəyə malik "İskəndər-M” mobil sistemini, həmçinin havadan buraxılan və 480 km-ə qədər uça bilən "Kinjal” ballistik raketlərini modifikasiya edib.

"İndi raketlər tipik trayektoriya ilə uçur, sonra isə kursu dəyişərək dik bucaq altında şığıyır və ya manevrlər edir ki, bu da "Patriot”un tutucu raketlərini çaşdırır və onlardan yayınır”, – FT qeyd edib.

Keçmiş ukraynalı rəsmilərin vurğuladığına görə, bu, Rusiya üçün "oyunun qaydalarını dəyişir”. Bundan əlavə, Kiyev ABŞ-dan gələn PVO tutucu raketlərinin tədarükündə yavaşıma ilə üzləşir.

Londondakı İnformasiya Dayanıqlığı Mərkəzinin topladığı Ukrayna Hava Qüvvələrinin məlumatına əsasən, yay ərzində Ukraynanın ballistik raketləri vurma səviyyəsi yaxşılaşaraq avqustda 37%-ə çatıb, lakin sentyabrda buraxılışların sayının azalmasına baxmayaraq, 6%-ə düşüb.

Öz növbəsində Ukrayna Silahlı Qüvvələrinin Hava Qüvvələri çərşənbə günü bildirib ki, düşmənin buraxdığı dörd "İskəndər-M” raketinin heç biri vurulmayıb və hədəflərə dəyib.

"Bu yay Kiyevdə və ətrafında ən azı dörd PUA zavodu raket hücumları nəticəsində ciddi zədələnib”, – indiki və keçmiş ukraynalı rəsmilər bildiriblər. Yerli rəsmilərin açıq məlumatına görə, buraya 28 avqustda "Bayraktar” dronları istehsal edən obyektə zərbə də daxildir.

İki rəsmilərin sözlərinə görə, həmin hücum zamanı buraxılan iki raket pilotsuz aparat komponentlərini layihələndirən və istehsal edən şirkətin ofislərinə tuşlanıb. Bundan əlavə, rus mərmiləri yaxınlıqda yerləşən Aİ nümayəndəliyinin və Britaniya Şurasının ofislərinə də ziyan vurub.

Nəşr xatırladıb ki, "Patriot” sistemləri Ukraynanın arsenalında Rusiyanın ballistik raketlərini vura bilən yeganə vasitədir. Qərbli bir rəsminin qeyd etdiyi kimi, düşmən raketlərinin modernləşdirilməsinin ilk əlaməti tutma səmərəliliyinin nəzərəçarpacaq azalması olub.

Eyni zamanda ABŞ Müdafiə Kəşfiyyat Agentliyinin xüsusi baş inspektoru tərəfindən hazırlanan hesabatda deyilir:

"Ukrayna Silahlı Qüvvələri Rusiyanın ballistik raketlərinə qarşı müdafiədə "Patriot” sistemlərindən ardıcıl şəkildə istifadə etməkdə çətinlik çəkib. Bunun səbəbi Rusiyanın raketlərə ənənəvi ballistik trayektoriya ilə uçmaq əvəzinə, trayektoriyanı dəyişmək və manevrlər etmək imkanı verən taktiki təkmilləşdirmələridir”.

Hesabatda 28 iyun tarixli Rusiya hücumu da yada salınıb – həmin vaxt Rusiya yeddi ballistik raket buraxmış, Ukrayna yalnız birini vurmuşdu. Həmçinin 9 iyul hücumu xatırladılıb – o zaman 13 raketdən yalnız 7-si məhv edilmişdi.

Qərbli və ukraynalı rəsmilər bildiriblər ki, Ukrayna "Patriot” sistemindən istifadəyə dair məlumatları Pentaqonla və ABŞ-ın PVO istehsalçıları ilə bölüşür.

"Patriot” sistemini Virciniya ştatından "Raytheon” şirkəti istehsal edir, onun üçün tutucu raketləri isə Merilend ştatından "Lockheed Martin” şirkəti hazırlayır. Bu məlumatlar Rusiyanın taktikasındakı dəyişikliklərdən geri qalmamaq üçün lazım olan yeniləmələrin edilməsi üçün istifadə olunur, amma rəsmilərdən birinin dediyinə görə, bu təkmilləşdirmələr tez-tez Moskvanın taktikasının inkişafından geri qalır”, – nəşr vurğulayıb.

Analitiklərin fikrincə, Rusiya raketlərinin güclənməsinin səbəbi, yəqin ki, proqram təminatının düzəlişidir. Oslo Universitetinin raket tədqiqatçısı Fabian Hofman qeyd edib ki, istehsalçılar xüsusiyyətləri yaxşılaşdırmaq üçün mütəmadi olaraq tutma məlumatlarını təhlil edirlər. O hesab edir ki, Rusiya da, çox güman, eyni işi görür. Onun sözlərinə görə, "İskəndər-M” "son mərhələdə kifayət qədər aqressiv manevr edə bilər”. Bahalı aparat dəyişiklikləri əvəzinə, idarəetmə sistemindəki düzəlişlər raketə hədəfə çatmadan əvvəl sürətli manevr etmək, sonra isə kəskin dalışa keçmək imkanı verir ki, bu da "Patriot” tərəfindən izlənilməni və vurulmanı çətinləşdirir.

"Daha dik son trayektoriya – raketdə proqramlaşdırıla biləcək şeydir”, – Hofman vurğulayıb.

Daha əvvəl Ukrayna Aviasiya Assosiasiyasının pilotlar və təyyarə sahibləri "AOPA Ukrayna” prezidenti Hennadiy Xazan Rusiyanın şəhərlərə hava hücumları taktikasından danışıb. Onun sözlərinə görə, rus işğalçıları qəsdən mülki insanların sıx yaşadığı yerləri hava hədəfi kimi seçirlər.

"Onlar hədəfləri seçirlər, səhv etmirlər. Onlar məqsədli şəkildə belə evlərə zərbə vururlar və məhz "Patriot” sistemlərinin vəzifəsi mülki insanların zərər görə biləcəyi yerləri qorumaqdır”, – Xazan bildirib.

Eyni zamanda Ukrayna prezidenti Vladimir Zelenski bəyan edib ki, İsraildən "Patriot” kompleksi artıq Ukraynaya gətirilib və işləyir. O qeyd edib ki, payızda Ukrayna Almaniyadan daha iki "Patriot” sistemi alacaq.

"İsrail kompleksi Ukraynada bir aydır işləyir”, – Zelenski əmin edib.