Seçiləni silin
Bu şərhi silmək istədiyinizdən əminsiniz?
Seçiləni silin
Bu şərhi silmək istədiyinizdən əminsiniz?
Seçiləni silin
Bu şərhi silmək istədiyinizdən əminsiniz?
Şikayət et
Bu şərhi şikayət etmək istədiyinizdən əminsiniz?
Xəbər lenti
Alimlər ulduzların yaratdığı ağır elementlərin sirrini açdı
Alimlər ulduzların yaratdığı ağır elementlərin sirrini açıblar.
Qaynarinfo xəbər verir ki, arqon Milli Laboratoriyasının tədqiqatının nəticələri "Astronomy & Astrophysics" jurnalında dərc olunub.
Tədqiqatçılar nüvə reaksiyalarını tədqiq edib və ulduzların içərisində ağır elementlərin necə əmələ gəldiyini izah edə biləcək şərtləri ölçüblər. Qeyd olunur ki, ulduzlar əsasən hidrogen və helium yüngül elementlərdən ibarətdir. Bununla belə, öz nüvələrinin dərinliklərində hidrogen və helium nüvələrinin birləşməsi nəticəsində ağır elementlərin əmələ gəlməsinə səbəb olan nukleosintez adlı bir prosesi də həyata keçirirlər
Ulduzların nukleosintezi elm adamları üçün sirr olaraq qalır, çünki ulduzların içərisində müxtəlif ağır metalların istehsalına hansı xüsusi şərait və mexanizmlərin səbəb olduğu hələ də bəlli deyil. Məlum olub ki, bu prosesin mühüm hissəsi neytronların tutulmasıdır ki, orada neytronlar mövcud nüvələrə əlavə olunur. Bu nüvələr daha sonra təkamül keçirərək ağır elementlərə çevrilirlər.
Üç növ neytron tutma prosesi var: s-prosesi (yavaş neytron tutulması), r-prosesi (sürətli neytron tutulması) və i-prosesi (aralıq neytron tutulması). Onlar ulduzun həyat dövrünün müxtəlif mərhələlərində ağır elementlərin əmələ gəlməsini izah edirlər.
Məsələn, ilk ikisi müvafiq olaraq qırmızı nəhənglər (həyat dövrünün sonuna yaxınlaşan nəhəng ulduzlar) və fövqəlnovalar (partlayan ulduzlar) vəziyyətində baş verir. Halbuki i-proses böyüyən ağ cırtdanlarda (nüvə yanacağı olmayan ölü ulduzun nüvəsi) lantan və barium kimi xüsusi ağır elementlərin istehsalını izah etmək üçün xüsusilə faydalıdır.
Beləliklə, i-prosesi böyük əhəmiyyət kəsb edir, çünki o, r-prosesi üçün tələb olunan ekstremal şəraitdən və ya s-prosesi üçün xarakterik olan aşağı neytron sıxlığının əksinə olaraq, orta neytron sıxlığı olan mühitlərdə baş verir.
Tədqiqatın müəllifləri həmçinin i-prosesdə lantan istehsalına təsir edən nüvə reaksiyasının ölçüldüyünü bildiriblər. Onlar iddia edirlər ki, yeni məhdudiyyətlərlə elm adamları i-prosesi üçün tələb olunan neytron sıxlığını təsdiq edə bilərlər. Onlar həmçinin sürətlə böyüyən ağ cırtdanların i-prosesi üçün əlverişli ev sahibi olduğunu təsdiqləyə bilərlər.
Tədqiqat müəlliflərinin fikrincə, lantan i-prosesinin başa düşülməsində mühüm rol oynayır, çünki onun ulduzlarda bolluğu, barium və europium kimi elementlərlə yanaşı, elm adamlarına i-prosesin baş verdiyi şərtlər barədə nəticə çıxarmağa kömək edir:
"Bu, i-proses imzasını daşıyan ulduzların dəqiq astrofiziki yerini müəyyən etmək üçün mühüm addımdır".
Aydın
Oxşar xəbərlər
“Deyirdim ki, Oqtay heç məni tərifləmir”
Maqazin
29.09.2024
Bloqlar
Pozitiv dünyadan çıx
Pozitiv dünyadan çıxmaq istədiyinizdən əminsiniz?
Xəbərdarlıq
DİQQƏT! Qaynarinfo.az-ın açıq materiallarının olduğu kimi surətini çıxarmaq, digər saytlara yerləşdirmək, yaymaq qadağandır. Qanunvericiliyə əsasən açıq materialların yalnız 1/3 hissəsindən istifadə etmək olar. Əks halda məsələ məhkəmə predmeti ola bilər!
Şərhlər