Avstraliyanın Kvinslend ştatında yaşayan 21 yaşlı tibb işçisi Tina Holt 2016-cı ildə gözlənilmədən insult keçirib. Həmin gün dostu ilə birlikdə səhər yeməyindən qayıdarkən baş ağrısı hiss edib. Bir neçə dəqiqə sonra bədəni ilə beyninin əlaqəsinin pozulduğunu, telefonunun ekranını sürüşdürə bilmədiyini və hərəkət qabiliyyətini itirdiyini anlayıb.

Gülümsəyə bilməyəndə insult keçirdiyini başa düşdü

Qaynarinfo "Hürriyet"ə istinadən xəbər verir ki, Tina dostunun ondan gülümsəməsini istədiyini, lakin bunu edə bilmədiyini və o an insult keçirdiyini anladıqlarını deyir. Ayağa qalxmağa çalışıb, lakin yalnız iki addım ata bilib və yerə yıxılıb.

Danışa və hərəkət edə bilməyən Tina huşunu itirməsə də, bədəni ona reaksiya verməyib. Dostu dərhal təcili yardıma zəng edib. Lakin hadisə yerinə gələn səhiyyə işçiləri, onun narkotik qəbul etdiyini düşünüb və vəziyyəti düzgün dəyərləndirə bilməyib.

Xəstəxanaya aparılarkən Tina huşunu itirib və vəziyyəti daha da ağırlaşıb. Kompüter tomoqrafiyası müayinəsində beynində qanaxma olduğu aşkar edildikdən sonra o, təcili şəkildə helikopterlə Brisben şəhərindəki reanimasiya şöbəsinə aparılıb. Həkimlər ailəsinə onun sağ qalma ehtimalının çox az olduğunu və sağ qalsa belə, bunun ciddi nəticələrə səbəb olacağını bildirib.

7 ay xəstəxanada qaldı

Tina beş gün komada qalıb, 10 gün reanimasiyada saxlanılıb və növbəti yeddi ayı xəstəxanada müalicə alıb Bu müddətdə beynindəki təzyiqi azaltmaq üçün onurğa beyni mayesinin drenajı tətbiq edildib. Lakin beyin sapındakı qanaxma çox geniş olduğu üçün əməliyyat mümkün olmayıb. Üç aydan çox müddətdə yalnız qidalanma borusu vasitəsilə sağ qala bilib. Bir neçə üz siniri və əzələ transfer əməliyyatı keçirən Tina gözündən bir neçə cərrahi prosedurdan da keçib.

21 yaşında olmasına baxmayaraq, bədəninin bir tərəfi tamamilə iflic olub, danışa, yemək yeyə və köməksiz hərəkət edə bilmyib. Üstəlik, sağ üz nahiyəsində nadir rast gəlinən bir şiş inkişaf edib. Sadə hərəkətlər belə çətinləşib - su içmək, yerimək və tarazlığını qorumaq onun üçün inanılmaz dərəcədə mürəkkəbləşib.

Holt əvvəlki aktiv həyat tərzinin tamamilə dəyişdiyini və reabilitasiyanın düşündüyündən qat-qat uzun çəkdiyini qeyd edir: "İki il davam edəcəyini düşündüyüm reabilitasiya artıq doqquz ildir ki, davam edir".

Hazırda o, əlil arabasında olsa da, idman zalında məşq edir, üzgüçülüklə məşğul olur və velosiped sürməyə çalışır.

Tina əvvəllər tibb işçisi idi və gələcəkdə həkim olmağı xəyal edib. Lakin keçirdiyi insult bütün planlarını dəyişib.

İnsultun ilkin əlamətləri hansılardır?

Tina insult keçirməzdən cəmi beş dəqiqə əvvəl baş ağrısından başqa heç bir əlamət hiss etmədiyini deyir. İnsult zamanı ümumiyyətlə aşağıdakı simptomlar müşahidə olunur:

* Üz əzələlərinin bir tərəfində sallanma

* Hər iki qolu qaldırmaqda çətinlik

* Danışıq pozuntusu və başa düşmədə çətinlik

Vaxtında müdaxilə həyati əhəmiyyət daşıyır. Çünki erkən tibbi müdaxilə, insultun daha ağır fəsadlara səbəb olmasının qarşısını ala bilər.

İnsult yalnız yaşlıları təhdid etmir

Tina hekayəsini paylaşmaqla cəmiyyətin insult haqqında düşüncələrini dəyişdirmək istəyir:

"İnsanların insultun yalnız yaşlılara təsir etdiyi düşüncəsinə meydan oxumaq istəyirəm. Çünki insult hər yaşda baş verə bilər və mənim vəziyyətim tamamilə gözlənilməz idi".

Böyük Britaniyada son illərdə gənclərdə insult hallarının artdığı müşahidə edilir. Son 20 ildə 39 yaşdan aşağı kişilərdə insult halları təxminən 25% artıb, qadınlarda isə bu rəqəm 1% təşkil edib.

İnsultun əsas səbəbləri

İnsult beyinə qan axınının kəsilməsi nəticəsində beyin hüceyrələrinin məhv olması ilə baş verir. Ən çox rast gəlinən növü iskemik insultdur. Bu, beyini qidalandıran damarların tıxanması və ya daralması nəticəsində meydana gəlir.

Əsas səbəblər arasında:

* Xolesterin yığılması və damarlarda ateroskleroz

* Yüksək qan təzyiqi və diabet

* Siqaret istifadəsi

* Obezlik və hərəkətsiz həyat tərzi

Digər bir insult növü hemorragik insult adlanır. Bu, beyindəki damarların partlaması və qan sızması nəticəsində yaranır.

Böyük Britaniyada insult ən çox ölümə səbəb olan dördüncü xəstəlikdir və hər il 38 min insanın həyatına son qoyur.

Gənclərdə insultun artma səbəbləri nədir?

Nevroloq Dr. Halidə Rengin Bilgən Akdenizin sözlərinə görə, 50 yaşdan aşağı insult halları stabil görünsə də, ümumi say artır. Türkiyədə hər il 45 min insan insult nəticəsində həyatını itirir.

Gənc yaşda insultun əsas səbəbləri bunlardır:

* Genetik faktorlar

* Qan laxtalanmasına səbəb olan vəziyyətlər (hamiləlik, doğuşdan sonrakı dövr, bəzi dərmanların qəbulu)

* Travma və damar problemləri

* Otoimmün xəstəliklər və ürək problemləri

İnsultu necə önləmək olar?

Dr. Akdeniz insult riskini azaltmaq üçün aşağıdakı məsləhətləri verir:

* Sağlam qidalanma və hərəkətli həyat tərzi

* Siqaretdən və stressdən uzaq durmaq

* Hipertoniya və diabet kimi xəstəliklərin nəzarətdə saxlanması

* Nizamlı yuxu rejimi

İnsultun ilk əlamətləri hiss olunarsa, vaxt itirmədən 112-yə zəng etmək həyati əhəmiyyət daşıyır! Çünki beyin hüceyrələri oksigensizliyə qarşı həssasdır və erkən müdaxilə ən yaxşı nəticələri verir.

Nəticə

Tina Holtun hekayəsi göstərir ki, insult yalnız yaşlıları deyil, hər yaşda insanı təhdid edə bilər. Gənclərdə insult hallarının artması bu mövzuda maarifləndirmənin vacibliyini vurğulayır. Erkən simptomları tanımaq və dərhal tibbi müdaxilə almaq, həyat qurtara bilər!

Aydın