Qlobal hərbi xərclər 2023-cü ildə əvvəlki ilə nisbətən 6,8% artaraq 2,443 trilyon dollara çatıb və 2009-cu ildən bəri ən sürətli artım tempini qeyd edir.

Qaynarinfo xəbər verir ki, bu barədə Stokholm Sülh Araşdırmaları İnstitutunun (SIPRI) araşdırmasında deyilir.

Artıq doqquzuncu ildir ki, dünyada hərbi xərclər artır. 2009-cu ildən bəri ilk dəfə olaraq hərbi xərclər SIPRI tərəfindən müəyyən edilmiş bütün beş coğrafi regionda artıb, xüsusilə də Avropa, Asiya və Okeaniya və Yaxın Şərqdə güclü artım qeydə alınıb.

"Hərbi xərclərin görünməmiş artması sülh və təhlükəsizliyin qlobal şəkildə pisləşməsinə birbaşa cavabdır", - SIPRI-nin Hərbi Xərclər və Silah İstehsalı Proqramının baş əməkdaşı Nan Tian deyib.

"Dövlətlər hərbi gücə üstünlük verirlər, lakin getdikcə qeyri-sabit olan geosiyasi və təhlükəsizlik mənzərəsində hərəkət-reaksiya spiralını riskə atırlar”, - o əlavə edib.

2023-cü ilin ən böyük 10 oyunçusu - ABŞ, Çin və Rusiya başda olmaqla - hamısı hərbi xərclərini artırıb.

2023-cü ildə Rusiyanın hərbi xərcləri 24% artaraq 109 milyard dollara çatıb ki, bu da Rusiyanın Krımı ilhaq etdiyi 2014-cü ildən bəri 57% çoxdur. 2023-cü ildə Rusiyanın hərbi xərcləri ümumi dövlət xərclərinin 16%-ni, hərbi yükü (ümumdaxili məhsulun, ÜDM-in payı kimi hərbi xərclər) 5,9%-ni təşkil edib.

Xərcləri 51% artaraq 64,8 milyard dollara çatan Ukrayna 2023-cü ildə ən çox xərcləyən səkkizinci ölkə olub. Bu, Ukraynanın 37% hərbi yükü ilə nəticələnib və ümumi dövlət xərclərinin 58%-ni təşkil edib.

2023-cü ildə NATO-nun 31 üzvünün hərbi xərcləri 1,341 trilyon dollar təşkil edib ki, bu da qlobal hərbi xərclərin 55%-nə bərabərdir. ABŞ-ın hərbi xərcləri 2023-cü ildə 2,3% artaraq 916 milyard dollara çatıb ki, bu da NATO-nun ümumi hərbi xərclərinin 68%-ni təşkil edir. 2023-cü ildə avropalı NATO üzvlərinin əksəriyyəti hərbi xərclərini artırıb. Onların NATO-dakı ümumi payı 28% təşkil edib ki, bu da onilliklərin ən yüksək göstəricisidir. Qalan 4%-i isə Kanada və Türkiyəyə aiddir.

NATO üzvlərinin ÜDM-in 2 faizini hərbi xərclərə xərcləmə hədəfini rəsmən öhdəsinə götürdükdən on il sonra, 31 NATO üzvündən 11-i 2023-cü ildə bu səviyyəyə çatıb və ya onu keçib ki, bu da öhdəlik götürüləndən bəri ən yüksək rəqəmdir.

Avropa ölkələrindən ən çox hazırda hərbi xərclərə görə dünyada 14-cü yerdə olan Polşa artırıb. Ölkənin xərcləri 2022-2023-cü illər arasında 75% artdıqdan sonra 31,6 milyard dollar təşkil edib ki, bu da Avropa ölkələri arasında ən böyük illik artımdır.

Dünyanın ikinci ən böyük hərbiyə xərcləyən Çin, 2023-cü ildə hərbi xərclərə təxminən 296 milyard dollar ayırıb ki, bu da 2022-ci ilə nisbətən 6,0 faiz çoxdur. Bu, Çinin hərbi xərclərini ardıcıl olaraq 29-cu il artımıdır. Asiya və Okeaniyada ümumi hərbi xərclərin yarısı Çinin payına düşür. Çinin bir neçə qonşusu öz xərclərinin artımını Çinin artan hərbi xərcləri ilə əlaqələndirir.

Nizami Bağırov