Danimarka Baş naziri Mette Frederiksen ABŞ-ın yeni seçilmiş prezidenti Donald Trampın Qrenlandiyanı nəzarətə götürmək iddialarına, hətta zor tətbiqi ehtimalına dair gərgin açıqlamaları fonunda onunla danışmaq istədiyini bildirib.

Qaynarinfo xəbər verir ki, bu barədə Frederiksen cümə axşamı digər yüksəkvəzifəli Danimarka rəsmiləri ilə görüşdən sonra jurnalistlərə deyib. Onun açıqlamaları "Politico” tərəfindən yayımlanıb.

Frederiksenin sözlərinə görə, Trampın bu danışıqlara münasibəti hələlik bəlli deyil:

"Biz Trampa [danışıq üçün] müraciət etmişik və bu danışığın baş tutacağını gözləyirəm", deyə Frederiksen bildirib və əlavə edib ki, bu dialoqun Trampın yanvarın 20-də baş tutacaq inauqurasiyasına qədər reallaşacağını gözləmir.

Trampın mövqeyi və Frederiksenin cavabı

Frederiksenin açıqlamaları, ABŞ-ın yeni seçilmiş prezidentinin 5 noyabrdakı qələbəsindən bəri Qrenlandiyanı ələ keçirmək üçün hərbi və ya iqtisadi güc tətbiq etmə imkanını istisna etməməsi ilə bağlı xəbərlərdən sonra gəlib.

Danimarka Baş naziri Qrenlandiyanın öz sakinlərinə aid olduğunu vurğulayıb və ABŞ-ın zor tətbiq etməklə adanı ələ keçirməyə çalışacağı ehtimalını real hesab etmədiyini deyib. Eyni zamanda, bir sıra Avropa liderləri Trampın bu bəyanatlarını qəbuledilməz adlandırıblar.

NATO daxilində əməkdaşlıq və Danimarkanın mövqeyi

Frederiksen bəyan edib ki, Trampın hərbi müdaxilə planladığına dair heç bir əsas yoxdur və Danimarka ilə ABŞ arasında NATO müttəfiqləri olaraq sıx əməkdaşlıq davam edir.

Danimarka xarici işlər naziri Lars Lökke Rasmussen də Trampın bəyanatlarını yumşaldaraq deyib:

"Donald Trampı ciddi qəbul etmək olar, lakin onu hərfi mənada qəbul etmək lazım deyil".

Rasmussen həmçinin vurğulayıb ki, Danimarka Qrenlandiyanın müstəqilliyə doğru olan istəklərinə "tam hörmətlə" yanaşır.

Qrenlandiya haqqında məlumat

1. Ada hansı dövlətə məxsusdur?

Qrenlandiya Danimarkaya məxsus muxtar bir ərazidir. O, dünyanın ən böyük adasıdır və şimal-qərbində Şimali Amerikanın Arktik bölgəsi ilə yaxın əlaqədədir. Qrenlandiya, hüquqi olaraq Danimarkanın tərkibinə daxildir, lakin 1979-cu ildən muxtariyyət statusuna malikdir. 2009-cu ildə bu muxtariyyət daha da genişləndirilib və adaya daxili işlərində daha böyük müstəqillik verilib. Xarici siyasət və müdafiə məsələləri isə Danimarkanın nəzarətindədir.

2. ABŞ üçün strateji əhəmiyyəti nədir?

Qrenlandiya ABŞ üçün çox mühüm strateji əhəmiyyət daşıyır:

- Coğrafi mövqeyi: Qrenlandiya, Şimal Buzlu okeanının və Arktik regionun giriş nöqtəsində yerləşir. Bu, onu Arktikada resurslar və hərbi üstünlük qazanmaq istəyən ölkələr üçün vacib bir mövqe halına gətirir.

- Hərbi və təhlükəsizlik məqsədləri: ABŞ üçün Qrenlandiya, həm Rusiyaya, həm də Şimal qütbündə hərəkət edən digər güclərə nəzarət etmək imkanı verir. Bu, xüsusilə ABŞ və NATO-nun hava məkanını qorumaq və Rusiyanın potensial hərbi təhdidlərini izləmək üçün əhəmiyyətlidir.

- Ehtiyat resurslar: Qrenlandiyada buzlaqların əriməsi ilə qazma və mədən imkanları artıb. Buraya nikel, nadir torpaq elementləri və qaz kimi mühüm təbii resursların axtarışı daxildir. ABŞ üçün bu resurslar həm iqtisadi, həm də strateji baxımdan mühümdür.

3. Adada nə vaxtdan ABŞ bazaları yerləşir?

ABŞ, İkinci Dünya Müharibəsi zamanı, 1941-ci ildən etibarən Qrenlandiyada hərbi bazalar qurmağa başlayıb. Bu bazalar müharibə zamanı Almaniyanın Şimal Atlantikasında hərəkətlərini izləmək üçün istifadə olunurdu.

- Ən əhəmiyyətli ABŞ bazası Thule Hava Bazasıdır. Bu baza, 1951-ci ildə Qrenlandiyanın şimalında fəaliyyətə başlayıb və bu gün də işləyir. Thule Hava Bazası ABŞ-ın raket hücumundan müdafiə sistemi üçün kritik bir mərkəz hesab olunur. Burada raket xəbərdarlığı, peyk nəzarəti və hava-kosmos müdafiəsi əməliyyatları həyata keçirilir.

ABŞ üçün Qrenlandiyada mövcudluq həm hərbi, həm də strateji baxımdan vacibdir və adanın ABŞ-ın Arktik siyasətində əsas rol oynadığı deyilir.

Alpər