Dünya qarşıdakı on il ərzində hansı istiqamətdə dəyişəcək? Qlobal güclərin rəqabəti, texnoloji yeniliklər və ekoloji dəyişikliklər yeni dünya nizamını necə formalaşdıracaq? İnsanlığı hansı böyük təhlükələr gözləyir? 357 beynəlxalq strateq və mütəxəssisin proqnozları gələcəyə dair narahat bir mənzərə yaradır. Bəs bu təhdidlər qaçılmazdırmı?

III Dünya müharibəsi 2035-ci ilə qədər baş verə bilərmi?

Qaynarinfo xəbər verir ki, beynəlxalq münasibətlər üzrə mütəxəssislər qlobal miqyasda genişmiqyaslı bir müharibənin qaçılmaz olacağından narahatdırlar. Son sorğular göstərir ki, xüsusilə ABŞ, Çin və Rusiya kimi güc mərkəzlərinin iştirak edəcəyi Üçüncü dünya müharibəsinin 2035-ci ilə qədər başlama ehtimalı geniş yayılmış fikirdir.

Sorğuda iştirak edən mütəxəssislərin 40,5%-i böyük güclərin iştirakı ilə genişmiqyaslı bir müharibənin baş verəcəyinə inanır. Bu münaqişənin təkcə ənənəvi döyüş taktikasını deyil, həm də nüvə silahlarından və kosmosda hərbi əməliyyatlardan istifadəni əhatə edəcəyi ehtimal edilir.

Bu proqnozları dəstəkləyən ən diqqətçəkən nümunələrdən biri 2019-cu ildə ABŞ-ın keçmiş prezidenti Donald Trampın ABŞ Kosmik Qüvvələrini yaratmasıdır. Bu qüvvənin əsas vəzifəsi, ABŞ və onun müttəfiqlərinin kosmosda və kosmos vasitəsilə təhlükəsizliyini təmin etməkdir.

ABŞ zəifləyəcək, yeni qlobal ittifaqlar yaranacaq

Sorğu nəticələrinə görə, dünya yeni beynəlxalq ittifaqların yaranması ehtimalı ilə qarşı-qarşıyadır. Mütəxəssislərin 47,4%-i Çinin Rusiya, İran və Şimali Koreya ilə birlikdə yeni bir ittifaq yaradacağına inanır. Bu cür birləşmələr gələcək qlobal münaqişələri daha da mürəkkəbləşdirə bilər.

Bundan əlavə, siyasi analitiklər qarşıdakı on il ərzində Ukrayna üçün vəziyyətin mənfi istiqamətdə inkişaf edəcəyini və ABŞ-ın həm iqtisadi, həm də diplomatik cəhətdən zəifləyəcəyini proqnozlaşdırırlar. Eyni zamanda, qlobal miqyasda demokratiyanın geriləməyə davam edəcəyi və bunun nəticəsində "demokratik böhran"ın yaranacağı bildirilir.

Yeni pandemiya təhlükəsi varmı?

Yaxın Şərqdəki vəziyyət qlobal təhlükəsizlik üçün mühüm əhəmiyyət kəsb edir. İsrail və Fələstin arasındakı münaqişənin yaxın on il ərzində əhəmiyyətli dəyişikliklərə məruz qalmayacağı proqnozlaşdırılır.

Bununla belə, mütəxəssislərin 56%-i 2035-ci ilə qədər İsrailin Səudiyyə Ərəbistanı ilə diplomatik əlaqələrini normallaşdıracağını düşünür. Bu cür dəyişikliklər Yaxın Şərqin təhlükəsizlik və sabitlik şəraitini yenidən formalaşdıra bilər.

Digər tərəfdən, qlobal iqtisadi problemlər də ciddi narahatlıq doğurur. Sorğu iştirakçılarının 5,1%-i artan borcların dünya iqtisadiyyatını iflic edəcəyini düşünür. Bununla yanaşı, yalnız 1,7%-i yeni pandemiyanın dünyanı ən böyük böhranla üz-üzə qoyacağına inanır.

Əsas təhlükə yalnız müharibə və iqtisadi problemlər deyil

2035-ci ilə qədər dünyanın qarşılaşacağı ən böyük təhlükələrdən biri də iqlim dəyişikliyi hesab edilir. "Atlantic Council"in araşdırmalarına görə, respondentlərin 62%-i 2035-ci ilə qədər planetin bugünkündən daha pis vəziyyətdə olacağını düşünür.

Qlobal təhlükəsizlik və nüvə müharibəsi ilə bağlı narahatlıqlara baxmayaraq, bir çox ekspert iqlim dəyişikliyini ən təcili qlobal problem hesab edir. Sorğuda iştirak edənlərin 29,9%-i qarşıdakı on ildə ən böyük təhlükənin iqlim dəyişikliyi olacağını düşünür – bu, qlobal müharibə ehtimalından daha yüksək göstəricidir.

Aparılan tədqiqatlar göstərir ki, iqlim dəyişikliyinin əsas səbəbi insan fəaliyyətidir. Ekoloji fəalların fikrincə, Kaliforniyada baş verən meşə yanğınları və artan qasırğalar kimi fəlakətlər iqlim dəyişikliklərinin nəticəsidir. Sorğuda iştirak edən mütəxəssislərin böyük əksəriyyəti 2035-ci ilə qədər bu problemlə mübarizədə daha geniş beynəlxalq əməkdaşlığın yaranacağını düşünür.

Süni intellekt qlobal problemlərin həllinə kömək edə bilər

Texnologiyanın sürətli inkişafı gələcəkdə dünya düzəninə mühüm təsir göstərəcək. Xüsusilə süni intellekt və avtomatlaşdırma texnologiyalarının əmək bazarına böyük təsir edəcəyi gözlənilir.

Sorğu iştirakçılarının 58%-i süni intellektin qlobal problemlərin həllinə müsbət təsir göstərəcəyini düşünür. Lakin bununla yanaşı, süni intellekt və avtomatlaşdırmanın iş yerlərinin azalmasına səbəb olacağına dair narahatlıqlar da mövcuddur.

Bütün bu proqnozlar göstərir ki, qlobal mütəxəssislər qarşıdan gələn onillikdə həm müharibə, həm iqtisadi qeyri-sabitlik, həm də iqlim dəyişikliyi kimi ciddi qlobal problemlərlə bağlı dərin narahatlıqlar keçirirlər. Geosiyasi və texnoloji inkişaflar dünya nizamını dəyişdirəcək və insanlığın qarşısında yeni çağırışlar yaradacaq.

Aydın