Alphabet şirkətinin tərkibində olan "Google" cümə günü ABŞ məhkəməsinin onlayn axtarış sahəsində qanunsuz dominantlıqla bağlı hökmünə cavab olaraq Apple və digər tərəfdaşları ilə bağlanan razılaşmaları yumşaltmağı təklif edib.

Valyuta.Az-ın verdiyi xəbərə görə, bu təklif "Google"-un yeni cihazlarda əsas axtarış sistemi kimi təyin edilməsini nəzərdə tutan razılaşmaları dəyişdirmək məqsədi daşıyır.

Təklif, ABŞ hökumətinin "Google"-dan "Chrome" brauzerini satmağı tələb etməsi ilə müqayisədə daha məhduddur. Şirkət bu addımı axtarış bazarına müdaxilə kimi qiymətləndirib.

"Google" ABŞ-ın Vaşinqton şəhərində yerləşən rayon məhkəməsinin hakimi Amit Mehtanı şirkətin rəqabəti bərpa etmək üçün hansı addımlar atmalı olduğunu diqqətlə nəzərdən keçirməyə çağırıb. Şirkət bildirib ki, məhkəmələr antiinhisar tədbirlərinin innovasiyaları məhdudlaşdırmamasına diqqət yetirməlidir.

"Bu xüsusilə süni intellekt sahəsində baş verən möhtəşəm yeniliklərin insanların onlayn məhsul və xidmətlər, o cümlədən axtarış sistemləri ilə qarşılıqlı əlaqəsini sürətlə dəyişdirdiyi bir dövrdə vacibdir," – deyə "Google" bəyan edib.

"Google"-un təklifləri və gələcək tədbirlər

Şirkət məhkəmənin qərarından apelyasiya şikayəti verməyi planlaşdırsa da, "tədbirlər" mərhələsinin diqqət mərkəzində brauzer inkişaf etdiriciləri, mobil cihaz istehsalçıları və simsiz operatorlarla olan paylama razılaşmalarının olması lazım olduğunu bildirib.

Hakim qeyd edib ki, bu razılaşmalar "Google"-a rəqibləri üzərində "əsasən görünməz üstünlük" verir və ABŞ-dakı əksər cihazların "Google"-un axtarış sistemi ilə təchiz olunmasına səbəb olur. Android cihaz istehsalçıları üçün bu razılaşmalardan çıxmaq çətindir. Çünki "Google Play Store"-u cihazlarına əlavə etmək üçün onlar "Google"-un axtarış sistemini quraşdırmağa razı olmalıdırlar.

"Google" təklif edib ki, bu razılaşmalar eksklüziv olmamalıdır və Android telefon istehsalçıları üçün "Google Play Store"un "Chrome" və axtarış sistemindən ayrılması nəzərdə tutulmalıdır.

Eyni zamanda, brauzer inkişaf etdiricilərinə "Google"-un axtarış sistemini əsas sistem kimi seçmə qərarlarını illik olaraq yenidən nəzərdən keçirmək imkanı təqdim olunacaq.

Gəlir paylaşımı və digər tənzimləmələr

Hökumətin təkliflərindən fərqli olaraq, "Google" gəlir paylaşımı razılaşmalarını dayandırmağı təklif etmir. Bu razılaşmalarda əldə olunan reklam gəlirinin bir hissəsi, "Google"-u əsas axtarış sistemi kimi təqdim edən cihaz və proqram təminatı şirkətlərinə ödənilir.

Müstəqil brauzer inkişaf etdiriciləri, məsələn, "Firefox"-un istehsalçısı olan Mozilla, bu gəlirlərin fəaliyyətləri üçün həlledici olduğunu bildiriblər. Təkcə 2022-ci ildə "Apple", "Google" ilə olan razılaşmasından təxminən 20 milyard dollar gəlir əldə edib.

Lakin "DuckDuckGo"-nun sözçüsü Kamıl Bazbaz bildirib ki, "Google"-un təklifi mövcud vəziyyəti qorumaq məqsədi daşıyır.

"Məhkəmə rəqabət qanunlarının pozulduğunu müəyyən etdikdən sonra, tədbirlər yalnız qanunsuz fəaliyyəti dayandırmaqla kifayətlənməməli, həm də təsirlənmiş bazarlarda rəqabəti bərpa etməlidir," – deyə o vurğulayıb.

Hakim Mehtanın rəhbərliyi ilə apreldə keçiriləcək məhkəmə prosesində ABŞ Ədliyyə Nazirliyi və bir sıra ştatlar daha geniş tədbirlərin tətbiqinə dair arqumentlər irəli sürəcəklər. Buraya "Google"-un "Chrome" brauzerini və hətta "Android" mobil əməliyyat sistemini satması ilə bağlı təkliflər də daxildir.

Hökumət, həmçinin, "Google"-un əsas axtarış sistemi olmaq üçün ödəniş etməyi dayandırmasını, rəqiblərin axtarış sistemlərinə və süni intellekt texnologiyalarına sərmayə qoymasını qadağan etməsini və rəqiblərə öz axtarış nəticələrini lisenziyalamağı tələb edir.

Bu tədbirlər, hakim Mehtanın fikrincə, "Google"-un bazarda üstünlük mövqeyindən istifadə edərək rəqiblərinin axtarış məlumatlarını toplamasına və məhsullarını təkmilləşdirməsinə mane olması hallarını aradan qaldırmağa yönəlib.